Smoke on the Water เพลงอมตะจากเหตุไฟไหม้และการพังทลายของอาคารมูลค่า 13 ล้านดอลลาร์

• เพลง ‘Smoke on the Water’ ของ Deep Purple เพลงอมตะของชาวร็อก มีที่มาจากเหตุการณ์เกี่ยวกับเพลิงที่สร้างความเสียหายจริง ๆ 
• จากอุบัติเหตุจาก ‘พลุแตก’ นำมาสู่เพลงชั้นครูที่โด่งดังติดหูผู้คนมาครึ่งศตวรรษ

สายกีตาร์ไฟฟ้าพร่าสั่นด้วยการสัมผัสของ plectrum หรือ pick เป็นจังหวะสั้น ๆ สามครั้ง และตามมาด้วยริฟฟ์เท่ ๆ ใน ‘Smoke on the Water’ ของ Deep Purple เป็นอีกเพลงฮิตสำหรับมือกีตาร์หน้าใหม่และเก่าสำหรับการ ‘ลองของ’ ด้วยการเล่นริฟฟ์สุดติดหูนี้ในร้านขายเครื่องดนตรี จนร่ำ ๆ จะถูกแบนจากพนักงานร้านกีตาร์หลายแห่งอยู่หลายหน

แน่นอนว่าเพลงนี้ดังเป็นพลุแตก ยิ่งไปกว่านั้น เบื้องหลังแห่งเนื้อเพลงของ ‘Smoke on the Water’ ก็มาจากเหตุการณ์ ‘พลุแตก’ จริง ๆ เพราะ Deep Purple ได้ร่วมกันแต่งเพลงนี้ขึ้นมาจากเหตุการณ์ที่อาคารมูลค่ากว่า 13 ล้านในสวิตเซอร์แลนด์ พังย่อยยับลงไปกับตาด้วยการรุกล้ำของไฟ

 
/ We all came out to Montreux
On the Lake Geneva shoreline /
 
ปี 1971 Montreux Casino (Casino Barrière de Montreux) สวิตเซอร์แลนด์ คือโรงแรมและกาสิโนที่วงดนตรีซึ่งยึดขนบ heavy metal และ hard rock อย่าง Deep Purple ตั้งใจจะใช้เป็นที่สำหรับอัดอัลบั้ม ‘Machine Head’ ของพวกเขา

ค่ำวันที่ Deep Purple ไปถึง ศิลปินนาม ‘แฟรงก์ แซปปา’ (Frank Zappa) กำลังจัดคอนเสิร์ตของเขาอยู่พอดี แม้จะมีตารางงานที่ยุ่งเหยิง แต่คอเพลงอย่าง Deep Purple ก็อดแวะไปเป็นผู้ชมไม่ได้ 

ทุกคนในที่แห่งนั้นกำลังสนุกสุดเหวี่ยงกับการแสดงที่ดำเนินไปได้ครึ่งทาง ตอนที่ ‘ไอ้งั่งพกปืนไฟ’ (But some stupid with a flare gun) ที่ยืนอยู่ไม่ไกลสมาชิก Deep Purple เกิดนึกสนุกเกินพอดีและยิงพลุไฟขึ้นฟ้าไปหนึ่งนัด

พลุไฟนัดเล็กค้างเติ่งอยู่กับระย้าเพดาน และไม่นานกาสิโนทั้งหลังก็กลายเป็นเชื้อเพลิง แฟรงก์และคณะหยุดการแสดง วงดนตรีและผู้ช่วยเริ่มทุบกระจกอาคารเพื่ออพยพคนดูราว 2,000 คนให้หนีพ้นอัคคีภัย

เกือบทั้งหมดหนีออกมาได้ทันเวลาตอนที่ระบบทำความร้อนของ Montreux Casino ระเบิดเป็นจุณ ร่างของผู้ชมบางคนที่ยังติดอยู่ข้างในกระเด็นเพราะแรงระเบิดออกนอกหน้าต่างที่ถูกทุบ และอาคารทั้งหลังก็พังทลายลงต่อหน้าต่อตา ‘โคลด น็อบส์’ (Claude Nobs) เจ้าของกาสิโน ผู้ปรากฏในบทเพลง ‘Smoke on the Water’ ในชื่อ ‘Funky Claude’

ส่วน Deep Purple นั้น หลังจากโคลดเป็นคนช่วยพาพวกเขาไปที่ประตู วงร็อกวงนี้ก็ต้องระเห็จไปยังโรงแรมในอีกฟากฝั่งของแม่น้ำ จากที่แห่งนั้น สมาชิกทั้งหมดกำลังจับจ้องไปยังการฉีดน้ำดับไฟของเหล่านักผจญเพลิง

ควันไฟที่ถูกดับแล้วลอยบนผิวน้ำ และเปลวไฟที่ยังลุกไหม้ก็ประดับฟ้า เหตุการณ์นั้นเองที่เป็นที่มาของท่อนจำ
 
/ Smoke on the water
A fire in the sky /
 
โชคดีที่แม้เหตุการณ์จะดูรุนแรง แต่ในคืนนั้นไม่มีผู้เสียชีวิตแม้แต่คนเดียว แม้แต่ผู้ชมที่ลอยละลิ่วออกนอกอาคารเพราะแรงระเบิดก็ได้รับบาดเจ็บเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

หลังจากไฟถูกดับจนมอด แฟรงก์ แซปปา สูญเสียเครื่องดนตรีทั้งหมดของเขา โคลด น็อบส์ สูญเสียอาคารมูลค่ากว่าสิบล้าน

ส่วน Deep Purple สูญเสียสถานที่สำหรับอัดเพลง ที่โคลดผู้ใจดีก็จัดหาสตูดิโอชั่วคราวแห่งใหม่ให้กับพวกเขาได้อย่างทันเวลา

เพื่อเป็นการตอบแทนและปลอบใจ ‘Funky Claude’ สำหรับการสูญเสียของเขา ‘โรเจอร์ โกลเวอร์’ (Roger Glover) มือเบสของวงได้ไอเดียที่จะเล่นเพลงเพลงหนึ่งเกี่ยวกับกาสิโนของโคลดให้เขาฟัง ร่วมกับการด้นเนื้อเพลงของ ‘เอียน กิลแลน’ (Ian Gillan) นักร้องนำวง ‘Smoke on the Water’ ถูกบรรเลงครั้งแรกในรูปแบบเพลงที่วงไม่ได้ตั้งใจให้บรรจุลงในอัลบั้ม โดยโคลด เล่าถึงวันนั้นว่า

“Deep Purple ชมการล่มสลายของกาสิโนจากหน้าต่างโรงแรมของพวกเขา แล้วก็พูดว่า ‘พระเจ้า ดูสิ โคลดที่น่าสงสารไม่มีกาสิโนอีกต่อไปแล้ว’ เมื่อเจอหน้าผมพวกเขาก็บอกว่า ‘ผมมีเพลงจะเซอร์ไพรส์คุณ แต่มันจะไม่ได้อยู่ในอัลบั้มนะ’ ผมฟังพวกเขาเล่นจนจบและบอกว่า

“พวกนายบ้าหรือเปล่า นี่มันเพลงฮิตเชียวนะเว้ย!”

หลังคำพูดของโคลด Deep Purple ที่ขาดแทร็กสุดท้ายสำหรับบรรจุลงในอัลบั้มพอดีจึงได้ระดมสมองจนออกมาเป็นเนื้อร้องและดนตรีฉบับที่แฟน ๆ ได้ฟัง แน่นอนว่าเจ้าของกาสิโนที่ล่มสลายพูดถูกต้องทุกประการ

‘Smoke on the Water’ คือเพลงฮิต และริฟฟ์กีตาร์ของเพลงนี้ก็กลายเป็นที่จดจำทั้งสำหรับมือกีตาร์และคอดนตรีมาร่วมห้าสิบปี
 
อ้างอิง:

Song Facts

Far Out Magazine

NPR

Financial Times