See the Unseen: เปิดตา มองกาย สัมผัสใจ สัมผัสประสบการณ์จริงของการตีตรา ที่มองไม่เห็นแต่รู้สึกได้

บางประสบการณ์ที่เจ็บปวด ที่เรามองจากภายนอกไม่เห็น

ถ้าเรามองไปข้างในใจ อาจเห็นบาดแผลที่เกิดจากการถูกตีตราที่ซ่อนอยู่ โดยที่เราไม่รู้ตัว...

Stigma (n.) : ตราประทับ หรือการตีตรา

ช่วงศตวรรษที่ 18 และ 19 ใครที่มีอาการผิดแปลก แปลกแยก แตกต่าง หรือผู้ที่มีอาการป่วยทางจิตเกือบ 100% มักถูกมองว่าเป็นสิ่งมีชีวิตชั่วร้ายเหนือธรรมชาติ สิ่งนี้กลายเป็นหลักฐานทางความวัฒนธรรมที่ทางการแพทย์สมัยใหม่นิยามไว้ว่าสิ่งนี้คือ Stigma หรือการตีตรา

ขณะที่กระทรวงสาธารณสุข ประเทศไทย นิยามไว้ว่า ‘การตีตรา (Stigma)’ เป็นเรื่องของทัศนคติ ความคิด ความเชื่อที่มีต่อการกระทำหรือพฤติกรรมของบุคคลในสังคมที่มีพฤติกรรมแตกต่างไปจากบรรทัดฐานทางสังคม นำไปสู่การปฏิบัติที่แสดงถึงการรังเกียจ กีดกัน ทั้งทาง สายตา คำพูด การกระทำ ทำให้บุคคลเหล่านั้นถูกแบ่งแยก ถูกจำกัดพื้นที่ทางสังคม หรือที่เราเรียกว่าการเลือกปฏิบัติ (Discrimination) 

การตีตราไม่มีผลดีไม่ว่าจะด้านไหน โดยเฉพาะ การตีตราทางสุขภาพจิต (Mental Health Stigma) เปรียบเสมือนการติดป้ายว่าสิ่งที่มีหรือสิ่งที่เป็นนั้นเป็นสิ่งที่ไม่ดี มีคุณค่าที่ด้อยกว่าหรือน้อยกว่าสิ่งอื่น โดยการตีตราทางสุขภาพจิตเกิดขึ้นได้จากสังคมรอบข้าง (Public Stigma) จากคนใกล้ชิด (Personal Stigma) และจากตัวเอง (Self-Stigma) การตีตราเป็นภาระทางจิตใจที่ผู้ป่วยทางจิตเวชต้องแบกรับเพิ่มเติมและเป็นอุปสรรคในการบำบัดรักษาและพัฒนาคุณภาพชีวิต 

เพื่อให้ทุกคนเข้าใจการตีตรามากขึ้น สำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพ (สสส.) ร่วมมือกับ Mutual , Eyedropper fill , MasterPeace และ Studio Persona ชวนทุกคนมาสัมผัสกับคำว่า ‘การตีตรา’ ที่ถ่ายทอดออกมาผ่าน เรื่องราว / ภาพ / เสียง ของประสบการณ์จริง จากผู้คนกว่า 60 ชีวิต ใน "See the Unseen, เห็นกาย สัมผัสใจ" 

See the Unseen, เห็นกาย สัมผัสใจ คืออะไร

See the Unseen, เห็นกาย สัมผัสใจ คือนิทรรศการศิลปะแบบ Experiential Design ที่ถ่ายทอดประสบการณ์จริงว่าด้วยการถูก ‘ตีตรา’ ทางสุขภาพจิต ซึ่งเป็นรากของปัญหาสุขภาพจิตในสังคมไทย ผ่านวิธีการทางศิลปะ และเรื่องราวของคนจริงๆ กว่า 60 ชีวิต ที่จะช่วยเชื่อมโยงความรู้สึก แปรเปลี่ยน การตีตราที่มองไม่เห็น ให้รู้สึกได้ด้วยร่างกายของเรา

โดยนิทรรศการ See the Unseen, เห็นกาย สัมผัสใจ หวังว่าจะช่วยให้คนได้รู้จัก และรู้สึกถึง ‘การตีตรา’ ในชีวิตประจำวัน หวังจะเป็นสื่อกลางสร้างความเข้าใจ ให้คนรู้จักถึงการตีตราในสังคม และลดอคติที่มีต่อกันให้มากขึ้น

กิจกรรมภายในนิทรรศการ 

นิทรรศการ ‘See ,theUnseen เห็นกาย สัมผัสใจ’ แบ่งออกเป็น 3 ห้อง 4 ชิ้นงานที่ถ่ายทอดประสบการณ์ว่าด้วยการตีตราทางสุขภาพจิต ออกมาเป็นผลงานศิลปะด้วยวิธีการแตกต่างกัน

ห้องที่ 1 ‘คำฝังใจ’ 

เชิญผู้ชมมาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ Interactive Art ที่ชวนให้ผู้ชมมาแบ่งปันประสบการณ์การถูกตีตราของตนเอง ผ่านการเติมคำลงในช่องว่าง แล้วคำเหล่านั้นจะปรากฎขึ้นเป็นภาพเงาร่างของผู้ชมเอง

ห้องที่ 2 (มี 2 ชิ้นงานในห้องเดียวกัน)

 ‘60 ประสบการณ์ฝังจำ’ ผลงานศิลปะ 60 ชิ้นจากผู้เข้าร่วม 60 คน ใน Expressive Art Workshop ที่สะท้อนเรื่องราว ประสบการณ์ ความรู้สึกที่อยู่ภายในออกมาเป็นภาพผ่านกระบวนการศิลปะบำบัด

รวมถึงโซน ‘ทำแผลใจ’ ร่วมมาสร้างศิลปะบนกำแพงรอบห้อง ภายใต้โจทย์คำถามจากนักจิตวิทยา ให้ผู้เข้าชมสามารถนำไปปรับใช้ เยียวยาแผลใจจากประสบการณ์การตีตราของตนเองและคนรอบข้างได้ในชีวิตจริง

ห้องที่ 3 ‘เห็นกายสัมผัส 3 ใจ’

ห้องฉายสารคดีถ่ายทอดชีวิต 3 คน 3 เรื่องราวการถูกตีตราที่ทำให้เกิดปัญหาทางสุขภาพจิต ผ่านกระบวนการถ่ายทำที่ผสมผสานศาสตร์ศิลปะบำบัดเทคนิค Body Tracing กระบวนการศิลปะบำบัดที่ช่วยให้เกิดความเชื่อมโยงกับร่างกาย 

รายละเอียดเข้าชมงาน 

ค่าใช้จ่าย : ฟรี (Free Entrance)

วันที่ : 8-23 กุมภาพันธ์ 2568

เวลา :11.00 - 19.00 น.

สถานที่ : ชั้น 3 ห้อง HOP และ ห้อง Whoop ,  แมด, มันมัน ศรีนครินทร์ (MMAD at MunMun Srinakarin) *MRTสายสีเหลือง สถานีสวนหลวงร.9 

แผนที่การเดินทาง : MMAD MunMun Art Destination