ซากแมวตาย ขยะล้นถุง ถ้วยกาแฟลาเต้วางตั้งทิ้งนอกถังขยะ กระดาษปลิว ถุงพลาสติก กล่องนมหก น้ำท่วมปริ่มขอบฟุตบาธในคืนฝนตก ฯลฯ เหล่านี้ล้วนถูกทิ้งให้เป็นภาระ ให้พนักงานกวาดถนนของ กทม.ต้องสะสาง
พนักงานกวาดถนน เป็นตำแหน่งลูกจ้างชั่วคราวสังกัด กทม. ทำงานจันทร์ถึงเสาร์ หยุดวันอาทิตย์ ด้วยรายได้บวกค่าครองชีพ รวมเดือนละ 12,000 บาท
ไม่มากเลย แต่ สมิตานัน บุญนก ไม่เคยคิดว่า งานเธอไม่ดี กับระยะเวลา 3 ปีของการทำหน้าที่กวาดถนนสายหนึ่งย่านสุขุมวิท ในระยะทางรับผิดชอบ 1 กิโลเมตรต่อ 1 คน ในแต่ละวัน
"กวาดถนนก็เหมือนกวาดบ้านตัวเอง ถ้ามันสะอาดก็ดีไม่ใช่เหรอ ใคร ๆ ก็อยากอยู่แบบสะอาด" สมิตานัน พูดถึงงานของเธอ ซึ่งเริ่มจากตี 4 ถึง บ่ายโมง
“เลือกงานนี้ เพราะมองว่าถ้าได้บรรจุเป็นพนักงานประจำ เราจะได้สวัสดิการ มีสวัสดิการด้านพยาบาลและอื่น ๆ ให้กับครอบครัวได้ในระยะยาว แต่ตอนนี้ยังเป็นแค่พนักงานอัตราจ้างนะ คงต้องรอคิวบรรจุ ต้องมีผลงาน คือปฏิบัติตามตารางเวลาสม่ำเสมอ และทำงานเรียบร้อย มีหัวหน้างานมาตรวจเราอีกที”
นอกจากขยะแล้ว เธอต้องทำงานพัฒนาพื้นที่ ดูแล รักษา ตัดแต่งต้นไม้ที่ กทม. นำมาปลูกในบริเวณนั้น แต่ที่ยากคือต้องทำงานแข่งกับเวลา เพราะการจราจรไม่ได้ปิดถนนให้คนกวาดสบาย ๆ โจทย์มีอยู่ว่า ขยะและน้ำขังข้างถนนช่วงเช้ามืด ต้องถูกกำจัดออกจากพื้นก่อนหกโมงเช้า เพื่อให้ทันเวลามนุษย์งานในกทม. หลั่งไหลกันออกมาใช้ถนนพอดี
"เราต้องรีบทำให้เสร็จ ก่อนที่คนเขาจะออกไปทำงาน เพราะเดี๋ยวกวาดไป น้ำไปกระเด็นใส่เขา อีกอย่าง มันก็อันตรายสำหรับเรา พอมีรถออกมาเยอะ ต้องคอยหลบรถไปด้วย"
หลังจากทำมา 3 ปี สิ่งที่ผูกพันสมิตานันกับงาน คือธรรมชาติของคนรักความสะอาด สามี และเพื่อนร่วมงาน ที่เชื่อมทุกความผูกพันในชีวิตเธอ เช่น ในวันฝนตกพรำตลอดค่ำถึงรุ่งเช้า เพื่อนร่วมงานในเขตรับผิดชอบถูกเกณฑ์ไปทำงานเฉพาะกิจที่ย่านอื่น สมิตานัน จึงต้องควบสองฝั่งถนน แต่เธอได้ผู้ช่วยเฉพาะกิจมาเร่งงานให้เสร็จตามเวลาเดิม
“ทุกวันออกจากบ้าน แฟนจะขี่มอเตอร์ไซค์ (จากบ้านที่ย่านสวนหลวง ร.9) มาส่ง (ที่สุขุมวิท 101/1) ตอนตีสี่ และวันนี้เขาก็มาช่วยทำด้วย เพราะเราทำคนเดียว เพื่อนอีกคนเขาติดงานที่อื่น”
เมื่อถามถึงความรู้สึกต่องานที่ดูจะไม่มีใครอยากทำ เธอตอบเสียงใสแข่งกับสายฝนว่า
“มันเป็นงานที่ดีนะ เราชอบเก็บกวาด เป็นคนละเอียดอยู่แล้ว กวาดถนนก็เหมือนกวาดบ้านเรานั่นแหละ”
“เพื่อนร่วมงานดี สนุก เรารู้สึกผูกพัน มีกันในแผนก 30 คน ช่วยกันดี ใครมีธุระอะไรก็ฝากกันได้ ส่วนงานเข้ากะเช้ามืดแบบนี้ ถึงไม่ทำงาน เราก็ตื่นตีสี่อยู่แล้วค่ะ”
เราถามถึงคุณค่าของภารกิจในการทำความสะอาด สมิตานันตอบว่า “ภาคภูมิใจนะ เห็นถนนสะอาดก็มีความสุข ตอนมาสมัครงาน หัวหน้างานถามก่อนว่า เราจะทำได้ไหม ถนนสกปรกมากนะ ถ้ามีแมวตายกลางถนน จะเก็บได้ไหม?”
“เราก็ตอบได้ ตั้งแต่ทำมา เจอแมวตายแบบโดยรถทับมาเป็นสิบตัวแล้วค่ะ เราเป็นคนเลี้ยงแมวอยู่แล้ว ก็เก็บศพแมวใส่ถุงและเอาไปฝังที่บ้าน ทำบุญให้เขาไป ไม่มีปัญหาอะไร”
สมิตานัน บุญนก ฝากบอกถึงคนเดินถนนว่า
“พวกขยะชิ้นเล็ก ๆ แบบกระดาษทิชชู่ ซอง ถุงอะไรแบบนี้ ทิ้ง (บนถนน) ทำไม เราอยากให้ช่วยกันไม่ทิ้งขยะพวกนี้ เพราะบางทีฝนตกหนัก น้ำไหลลงท่อ ก่อนที่เรามากวาด มันก็จะไปอุดตันอีก ไม่ใช่ว่า เราบ่นเหนื่อยในการกวาดถนนนะ แต่เราทำให้สะอาดแล้ว จะมาทิ้งให้สกปรกอีกทำไม ของเล็ก ๆ น้อย ๆ ทิ้งขยะให้ลงถัง ช่วยกันหน่อยนะคะ”