13 พ.ค. 2565 | 15:00 น.
Usha Bank: ธนาคารที่ยินดีรับเงินจากซ่อง เพื่อให้หญิงงามเมืองลืมตาอ้าปาก
โสเภณี คืออาชีพที่อยู่คู่โลกมาอย่างยาวนาน ดำรงอยู่แทบทุกมิติโครงสร้างทางสังคม แต่กลับเป็นเรื่องน่าเศร้าใจอยู่ไม่น้อย เพราะไม่ว่าวันเวลาจะล่วงเลยเปลี่ยนผ่านมากี่สิบกี่ร้อยปี ระยะเวลาก็ไม่อาจลบภาพจำว่านี่คืออาชีพที่ไร้เกียรติ ไร้ศักดิ์ศรี และขัดต่อศีลธรรมอันดี
แต่หากเพ่งมองอย่างละเอียดจะเห็นว่าโสเภณีก็คือมนุษย์คนหนึ่ง มนุษย์ที่มีสิทธิ มีเสียง ติดตัวมาตั้งแต่กำเนิด ไม่ต่างจากคนอื่น ๆ ในสังคม แต่เพราะศีลธรรมอันดีงามที่ถูกตราขึ้น ทำให้ภาพลักษณ์ของหญิงบริการทางเพศ มัวหมองเสียยิ่งกว่าจุดที่ต่ำที่สุดในสังคม
พวกเธอต้องใช้ชีวิตหลบอยู่ในมุมมืดของสังคม เงินที่หามาได้ก็ไม่อาจใช้ซื้อความสุขได้อย่างสบายใจ หากต้องการเก็บหอมรอมริบ ก็ไม่มีสิทธิที่จะก้าวเข้าธนาคาร เพื่อเปิดบัญชีออมเงินสักเล่ม ‘ธนาคารเพื่อโสเภณี’ จึงถือกำเนิดขึ้นโดยมีกลุ่มลูกค้าคือเหล่าหญิงงาม ที่ถูกสังคมกดทับจนไม่อาจลืมตาอ้าปากได้อย่างเต็มภาคภูมิ
ธนาคารเพื่อเกียรติและศักดิ์ศรี
การเป็นโสเภณีในอินเดีย นอกจากจะถูกสังคมตีตราว่าต้อยต่ำและน่ารังเกียจแล้ว พวกเธอยังถูกกีดกันไม่ให้เข้าถึงระบบการเงินจากธนาคารใหญ่ ๆ ทำให้การเก็บเงินเพื่อนำไปใช้ในยามฉุกเฉิน หรือนำไปส่งเสียเลี้ยงดูคนในบ้านก็เป็นเรื่องยาก การมีธนาคารเพื่อโสเภณี จึงเป็นสิ่งที่ช่วยยกระดับชีวิตให้ขยับสูงขึ้นจากแผ่นดินเกิดขึ้นอีกนิด แม้จะไม่ทัดเทียมกับเพื่อนร่วมประเทศอีกกว่าหนึ่งพันล้านคนก็ตาม
เพื่อไม่ให้ชีวิตของพวกเธอถูกเพิกเฉยมากไปกว่านี้ หญิงงามเมืองทั้ง 13 คนจึงร่วมมือกันจัดตั้งธนาคารเพื่อโสเภณี (Usha Multipurpose Cooperative Society) ขึ้นในปี 1995 ด้วยเงินทุนรวมกันราว 30,000 รูปี (ประมาณ 15,000 บาท) ในการดำเนินกิจการ
แม้ในช่วงแรกที่ก่อตั้งธนาคารจะโดนกลุ่มผู้มีอิทธิพลเข้ามาข่มขู่อยู่บ่อยครั้ง แต่พวกเธอก็ยังยืนยันที่จะทำตามความตั้งใจแรกเริ่ม
“ธนาคารของเราตั้งเป้าว่าจะให้อำนาจเด็ดขาดแก่ผู้ให้บริการทางเพศ โดยนำเสนอความมั่นคง มั่งคั่งทางการเงินให้พวกเธอ เราจะสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการใช้ชีวิตของผู้หญิงทุกคน ที่ผันตัวมาเป็นหญิงบริการ พวกเธอจะมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีเงินออมไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน ไม่ต้องคอยซ่อนเงินเอาไว้ตามชุดชั้นในอีกต่อไป เราจะทำให้พวกเธอสามารถลืมตาอ้าปากได้อย่างเต็มภาคภูมิ
“เราจะมอบความมั่งคั่ง และความสุข ตามแต่ใจพวกเธอปรารถนา”
Usha หมายถึงแสงแรกแห่งรุ่งอรุณ หรือการเริ่มต้นวันใหม่ ที่ไม่ว่าจะทุกข์ทรมานหรือถูกย่ำยีศักดิ์ศรีในยามค่ำคืนมากเพียงใด เหล่ากุหลาบดำก็พร้อมร่วมมือกันต่อสู้กับโลกที่มืดหม่นใบนี้ จนกว่าจะถูกแสงอาทิตย์แผดเผาจนเหลือเพียงเถ้าถ่าน
บริการอย่างเท่าเทียม
โสเภณีที่เปิดบัญชีกับธนาคารส่วนใหญ่มักไม่ได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และมีฐานะยากจน ทำให้พวกเธอไม่เข้าใจขั้นตอนทางการเงินที่ยุ่งยาก อีกทั้งยังไม่เข้าใจเรื่องเอกสาร รวมไปถึงภาษาทางการที่สลับซับซ้อน
“ผู้หญิงส่วนใหญ่ถูกญาติ ไม่ก็พวกแมงดาเอามาขายเป็นทาสกามารมณ์ พวกเธอไม่มีสูติบัตร ไม่มีใบรับรองจบการศึกษา ไม่มีแม้กระทั่งทะเบียนบ้าน ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นเอกสารที่จำเป็นในการเปิดบัญชีธนาคารในอินเดีย
“เรื่องที่แย่กว่านั้นคือ ธนาคารทั่วไปยังจะกีดกันพวกเธอ ไม่ให้เข้ามาใช้บริการในพื้นที่ธนาคารอีกต่างหาก เพราะพวกเขาหน้าบางเกินกว่าจะเปิดประตูต้อนรับหญิงบริการทางเพศ พวกเขากลัวลูกค้ารายอื่นประท้วง ไม่ก็กลัวว่าพื้นที่ทำงานอันศักดิ์สิทธิ์ต้องแปดเปื้อนเพราะโสเภณีละมั้ง”
ธนาคาร Usha มองเห็นความยากลำบากตรงนี้ จึงจัดจ้างพนักงานธนาคารชุดพิเศษขึ้นมา เพื่อดูแลคนกลุ่มนี้โดยเฉพาะ โดยพนักงานจะอธิบายแต่ละขั้นตอนในการเปิดบัญชีอย่างละเอียด หากไม่เข้าใจศัพท์แสงทางเทคนิค พวกเขาก็จะใช้การนำเสนอรูปแบบอื่น เช่น การนำเสนอเป็นรูปภาพ หรือวิดีโอ
นอกจากนี้ หากพวกเธอติดภารกิจอื่น ไม่สามารถมาฟังสิทธิประโยชน์ของการเปิดบัญชีธนาคาร พนักงานก็ยินดีที่จะนั่งรอ จนกว่าพวกเธอจะเสร็จกิจ ส่วนผู้ที่เขียนหนังสือไม่ได้ ก็สามารถใช้ลายนิ้วมือเพื่อเปิดบัญชีธนาคารแทนการเซ็นชื่อตรง ๆ
จากการให้บริการอย่างเท่าเทียม และไม่เลือกปฏิบัตินี้เอง ทำให้ธนาคารเพื่อโสเภณีได้รับความไว้เนื้อเชื่อใจจากโสเภณีย่านโกลกาตากว่า 20,000 ราย พวกเธอยินดีเปิดบัญชีธนาคารเพื่อเก็บเงินไว้ใช้ยามฉุกเฉิน โดยไม่ต้องกังวลว่าจะถูกขโมยเหมือนอย่างในอดีตที่ผ่านมา
และหากต้องการรักษาสถานะลูกค้าของธนาคาร ก็แค่ฝากเงินขั้นต่ำวันละ 10 รูปี ส่วนผู้ที่สนใจสมัครสมาชิกรายปีก็เสียเพิ่มอีกหน่อยอยู่ที่ราว ๆ 25 รูปี โดยไม่ต้องห่วงว่าข้อมูลจะหลุดหรือหล่นหาย เพราะที่นี่ใช้วิธีการคีย์ข้อมูลเข้าระบบคอมพิวเตอร์ทั้งหมด
นอกจากเงินค่ารักษาสมาชิกรายปีที่สมเหตุสมผลแล้ว ธนาคารยังปล่อยกู้ในอัตราดอกเบี้ยที่ต่ำ ขณะเดียวกันก็ให้ดอกเบี้ยเงินฝากที่สูงกว่าธนาคารทั่วไป ซึ่งเหตุผลที่พวกเขาไว้วางใจสาว ๆ มากขนาดนี้เป็นเพราะทุกครั้งที่จะทำการกู้ยืมเงิน จะต้องมีคนค้ำประกัน 2 คน เพื่อเป็นการรับประกันว่าพวกเธอจะไม่หนีหายไปไหน
“ส่วนใหญ่แล้วธนาคารเราได้รับเงินคืนเสมอ พวกเธอเป็นลูกค้าที่ซื่อสัตย์” ส่วนหนึ่งของบทสัมภาษณ์ในรายการ ร้อยเรื่องรอบโลก EP.68
จากความซื่อสัตย์ของเหล่าหญิงงามเมือง ธนาคารแห่งนี้จึงสามารถดำเนินกิจการมาได้นานถึง 27 ปี ซึ่งการมีอยู่ของสถาบันการเงินโสเภณีเพื่อโสเภณี ทำให้คนที่ทำงานด้านเซ็กซ์หลาย ๆ คนมีคุณภาพชีวิตดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด พวกเขาสามารถส่งเงินกลับบ้านไปเลี้ยงดูครอบครัว ส่งลูกหลานจนเรียนจบมหาวิทยาลัย แม้ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ธนาคารบางสาขาจะปิดตัวลงไปก็ตาม
ท้ายที่สุดแล้ว ไม่ว่าจะประกอบอาชีพใด ทุกคนก็เป็นเพียงแค่คนธรรมดาคนหนึ่ง ซึ่งต่างต้องดิ้นรนเพื่อมีชีวิตรอดอยู่บนโลกใบนี้ โลกที่เต็มไปด้วยหลากเรื่องราว แต่สิ่งหนึ่งที่มีเหมือนกันคือ ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิอันสูงสุดที่ไม่ว่าใครก็ไม่อาจละเมิดได้
ภาพ: Getty Images/ Michgel SETBOUN/Gamma-Rapho
อ้างอิง:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6064186.stm
https://thewire.in/rights/kolkata-pandemic-india-only-bank-sex-workers-usha-cooperative-society
https://www.asiasentinel.com/p/banking-on-the-sex-trade?s=r
https://www.bbc.com/news/av/business-44602312
https://www.reuters.com/article/us-india-prostitutes-bank-idINDEL13948720071207
https://www.theguardian.com/global-development/2017/dec/06/india-bank-for-sex-workers-west-bengal?CMP=share_btn_fb&fbclid=IwAR257137NJ_YfIXQUQmkidZP6lHT4yzjRc65dXCi0MI3-HPanNQUtOpCbPA
https://www.youtube.com/watch?v=DWYBqR08XMY&t=7s
