22 มี.ค. 2565 | 18:00 น.
Uncle Vanya’s: ฟาสต์ฟู้ดจากฝุ่นควันแห่งสงคราม อาหารจานด่วนที่รัฐบาลรัสเซียวางเป้าหมายจะมาแทนที่ McDonald’s
ขณะที่ธุรกิจต่างชาติในรัสเซียกำลังทยอยปิดตัวลง เพื่อตอบโต้การรุกรานยูเครนที่ยังคงไม่มีทีท่าว่าจะลดความรุนแรงลง ส่งผลให้เชนฟาสต์ฟู้ดยักษ์ใหญ่ของโลกอย่าง McDonald’s จำใจต้องยอมเฉือนเนื้อตัวเองทิ้ง พร้อมทั้งประกาศปิดร้านกว่า 850 แห่งลงเป็นการชั่วคราว เพราะการเรียกร้อง ‘สันติภาพ’ คือสิ่งที่สำคัญกว่า
หลังจากเบอร์เกอร์หน้ายิ้มโบกมืออำลาแดนหมีขาวไปชั่วขณะ รัสเซียจึงวางแผนเปิดแฟรนไชส์ใหม่ โดยหวังว่าจะเข้ามาแทนที่ร้าน McDonald’s ที่ทิ้งประเทศหลังม่านเหล็กไว้กลางทางอย่างไม่ไยดี ซึ่งคงไม่ใช่เรื่องแปลกหากรัสเซียคิดจะสร้างแบรนด์ฟาสต์ฟู้ดของตัวเองขึ้นมา เพราะการเปลี่ยนแปลงท่ามกลางวิกฤตย่อมเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลง รัฐบาลก็ต้องทำอะไรบางอย่าง ถ้าไม่ทำประเทศชาติก็จะหยุดชะงัก และรัสเซียยอมให้เกิดเรื่องแบบนี้ขึ้นไม่ได้เป็นอันขาด
Uncle Vanya’s ฟาสต์ฟู้ดสัญชาติรัสเซีย จึงถือกำเนิดขึ้นมาท่ามกลางฝุ่นควันแห่งสงคราม แต่เมื่อหมอกควันจางลง โลโก้คุณลุงวาเนียที่ปรากฏ กลับมีหน้าตาละม้ายคล้ายคลึงกับ McDonald’s อย่างกับแกะ โดยตัว ‘B’ ในภาษารัสเซียจะอ่านออกเสียงเป็นตัว ‘V’ ในชื่อ Vanya ในรูปอักษรซีริลลิก (ตัวอักษรที่ใช้เป็นตัวเขียนสำหรับภาษาในกลุ่มภาษาสลาวิก) ที่กำลังนอนตะแคงข้างอยู่นั้น ไม่ว่าจะมองมุมไหนก็ ‘คล้าย’ กับเครื่องหมาย Golden Arches รูปตัว M ของ McDonald’s แถมยังใช้ตัวอักษรสีเหลืองวางอยู่บนพื้นหลังสีแดงอีกต่างหาก
คุณลุงวาเนีย หรือ Uncle Vanya’s ได้จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าในนามกลุ่มบริษัท Ruspole Brands ซึ่งเป็นผู้ผลิตผักดองรายใหญ่ของรัสเซียภายใต้ชื่อเดียวกัน โดย เวียเชสลาฟ โวโลดิน (Vyacheslav Volodin) ประธานสภาดูมาแห่งรัสเซียได้กล่าวถึงเหตุการณ์ครั้งนี้ผ่าน The Washington Post ว่า “ก็ดี! ปิดไปเลย โอเค วันพรุ่งนี้จะไม่มี McDonald’s อีก แต่เราจะมี Uncle Vanya’s มาแทน” พร้อมทั้งกล่าวเสริมว่ารัฐบาลจะเพิ่มตำแหน่งงานให้แก่ชาวรัสเซีย และลดราคาอาหารในร้านคุณลุงวาเนียลง เพื่อให้ทุกคนสามารถชิมรสชาติอาหารฟาสต์ฟู้ดภายใต้การดูแลของรัฐบาลรัสเซียได้อย่างทั่วถึง
แต่ก่อนที่โวโลดินจะกล่าวประชดประชันฟาสต์ฟู้ดจากประเทศเสรีนิยมได้อย่างเต็มปาก ชาวรัสเซียเคยตื่นเต้นกับการเข้ามาของร้าน McDonald’s ในปี 1990 ถึงขนาดมายืนต่อแถวยาวท้าความหนาวในเช้าวันที่ 31 มกราคมกันอย่างคับคั่ง เพื่อรอเข้าร้านอาหารฟาสต์ฟู้ดสาขาแรกที่จัตุรัสพุชกิน กรุงมอสโก หลังจากรับชมโฆษณาที่นักธุรกิจจากโลกทุนนิยมเอามายั่วน้ำลาย
“ถ้าคุณไปอเมริกาไม่ได้ ก็มาที่ McDonald’s ในกรุงมอสโกแทนสิ!” นี่คือคำโฆษณาที่ฉายไปทั่วรัสเซียในช่วงเวลานั้น เมื่อถึงเวลาเปิดร้าน 10 นาฬิกาตรง ผู้คนที่หิวกระหายในรสชาติของอิสรภาพกว่า 500 ชีวิต และยังคงทยอยมาเรื่อย ๆ ว่ากันว่ามีคนมาซื้อเบอร์เกอร์ทั้งวันกว่า 3 หมื่นคน พวกเขายืนต่อแถวรอคิวอย่างใจจดใจจ่อ พนักงานร้านต้องเข้ามาจัดความเป็นระเบียบเรียบร้อย เพื่อไม่ให้เกิดความวุ่นวาย เหล่านักแสดง ตัวตลก และวงดนตรี ต่างมอบความบันเทิงให้แก่พวกเขาโดยไม่มีทีท่าเหน็ดเหนื่อย
นี่คือภาพของโลกในอุดมคติ โลกที่สังคมนิยมคอมมิวนิสต์ไม่อาจมอบให้ชาวโซเวียตได้...
ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในรัสเซียคงไม่ต่างจากประเทศแถวนี้เสียเท่าไร เมื่อมีแบรนด์ใหม่เข้ามาเปิดตัว ใคร ๆ ก็คงอยากจะลิ้มลองรสชาติแปลกใหม่นี้ดูบ้าง และชาวรัสเซียที่เพิ่งออกจากม่านเหล็ก ประเทศที่ถูกปกครองภายใต้ระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์มาชั่วชีวิต การเข้ามาของ McDonald’s จึงเป็นเหมือนรสชาติแห่งเสรีภาพที่พวกเขาไม่เคยสัมผัส
แม้ชาวเน็ตจะค่อนแคะกับโลโก้คุณลุงวาเนีย แต่รัฐบาลรัสเซียยังคงยืนยันว่าจะสร้างฟาสต์ฟู้ดรสมือรัสเซียแท้ ๆ มาเสิร์ฟประชาชน เพื่อไม่ให้พวกเขารู้สึกโหวงใจที่ไม่มีเบอร์เกอร์คู่ใจปลอบประโลมจิตใจในช่วงสงคราม
ขณะที่ จอร์ช เกอร์เบน (Josh Gerben) ทนายความด้านทรัพย์สินทางปัญญาระบุไว้ในทวิตเตอร์ส่วนตัวว่า “ขณะนี้การขโมยทรัพย์สินทางปัญญากำลังเกิดขึ้นในรัสเซีย” แม้จะเป็นข้อกล่าวหาที่ร้ายแรง แต่ถ้าถามว่ารัฐบาลรัสเซียให้ความสนใจต่อความคิดเห็นของทนายจากต่างแดนหรือไม่? คำตอบคงหนีไม่พ้นว่า ‘ไม่สนใจ’ รัสเซียกำลังพยายามทำทุกวิถีทางเพื่อให้ประชาชนสามารถมีชีวิตรอด ขณะที่รัฐบาลกำลังทำสงครามรุกรานประเทศเพื่อนบ้านอย่างบ้าคลั่ง
ส่วนชื่อ Uncle Vanya’s มีที่มาอย่างไรไม่อาจทราบได้แน่ชัด รู้แค่เพียงชื่อคุณลุงวาเนียดันไปเหมือนกับละครเวทีรัสเซียยุคคริสต์ศตวรรษที่ 19 เรื่อง คุณลุงวาเนีย (Uncle Vanya) ของอันโตน เชคอฟ (Anton Chekov) นักเขียนเรื่องสั้นที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์รัสเซีย
บทละครของเชคอฟ เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับศาสตราจารย์สูงวัยและภรรยาสาวพราวเสน่ห์ ทั้งคู่ตัดสินใจเดินทางกลับบ้านในชนบท ซึ่งที่นั่นมีพี่ชายของเขาชื่อ ‘วาเนีย’ เป็นผู้คอยดูแลความสงบเรียบร้อยของที่ดิน ภายในเรื่องบรรยายถึงความยากลำบากในการใช้ชีวิตที่ชนบท แต่ลุงวาเนียก็ต้องทนใช้ชีวิตแบบนี้ไปเรื่อย ๆ เพราะไม่มีทางเลือกมากนัก หรือนี่อาจจะเป็นการบอกกลาย ๆ ของรัฐบาลรัสเซียในการตั้งชื่อฟาสต์ฟู้ดของชาติในชื่อคุณลุงวาเนียว่า แม้ชาวรัสเซียในศตวรรษที่ 21 จะลำบาก แต่รัฐบาลอยากให้ชาวรัสเซีย ‘ทน’ ใช้ชีวิตอยู่บนผืนดินต่อไปโดยไม่ปริปากบ่น?
ส่วนคุณลุงวาเนียของรัฐบาล จะสามารถเข้ามาแทนที่ McDonald’s จากโลกเสรีนิยมได้หรือไม่ คงต้องรอให้ถึงวันที่คุณลุงพร้อมเปิดทำการ
ภาพ: Russian Intellectual Property Office
อ้างอิง:
การวิเคราะห์สภาพสังคมรัสเซียในช่วงศตวรรษที่ 19 ตอนปลาย (ค.ศ. 1881-1899) ผ่านเรื่องสั้นของอันโตน เชคอฟ. https://km-ir.arts.tu.ac.th/s/ir/media/2949
https://radiosputnik.ria.ru/20220317/logotip-1778735517.html
https://www.businessinsider.com/russian-burger-chain...
https://web.archive.org/.../www.../articles/1_1/first.html
https://nypost.com/.../mcdonalds-knockoff-uncle-vanya.../
https://www.washingtonpost.com/.../uncle-vanya-russian.../
https://web.archive.org/.../www.../articles/1_1/first.html
