07 มิ.ย. 2562 | 14:09 น.

บาซิลิสก์ งูร้ายตัวแทนอำนาจที่ทำให้บ้านเมืองพังพินาศ

บาซิลิสก์ (Basilisk) งูตัวฉกาจที่เริ่มเป็นที่รู้จักจากภาพยนตร์ Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002) ในฐานะสัตว์ที่ทายาทที่แท้จริงของสลิธีรินอย่าง “ทอม ริดเดิล” สามารถควบคุมได้ หลายคนอาจเข้าใจว่าบาซิลิสก์เป็นเพียงตัวละครในนวนิยายของ เจ. เค. โรว์ลิง (J. K. Rowling) เท่านั้น แต่ความจริงแล้ว บาซิลิสก์เป็นสัตว์ในตำนาน เจ้าของฉายา “ราชาแห่งงู” ซึ่งมีพลังอำนาจทำลายล้างยิ่งใหญ่ กระทั่งถูกกล่าวถึงมาตลอดในประวัติศาสตร์โลก คำว่า “บาซิลิสก์” มาจากภาษากรีก “basiliskos” ที่แปลว่า “ราชา” มาจากส่วนหัวของมันที่คล้ายรูปมงกุฎ จุดกำเนิดของบาซิลิสก์มาจากไข่ของงูที่กกไข่โดยไก่ตัวผู้ ส่วนตัวบาซิลิสก์มีรูปร่างคล้ายคลึงกับงู แต่มีการเคลื่อนไหวที่แตกต่างกัน คือแทนที่จะเลื้อยโดยใช้ส่วนท้อง กลับใช้การคลานด้วยส่วนหลังของร่างกาย และส่วนหน้าทะยานขึ้นจากพื้นราวกับต้องการแสดงอำนาจดั่งราชาอยู่ตลอดเวลา

ในตำนานแรกเริ่มกล่าวว่า บาซิลิสก์มีขนาดเล็กไม่เกิน 1 ไม้บรรทัดเท่านั้น แต่เมื่อเวลาผ่านไป ภาพบาซิลิสก์ยิ่งทวีความน่ากลัวขึ้น โดยตำนานช่วงหลังบรรยายเป็นงูที่มีขนาดยักษ์ บางครั้งมีขา 2 ขาคล้ายไก่ สามารถหายใจออกมาเป็นลูกไฟ และบินได้เหมือนมังกร บาซิลิสก์มักถูกใช้แทนความชั่วร้ายและปีศาจ แม้แต่ในคัมภีร์ไบเบิล บาซิลิสก์ยังถูกใช้เป็นสัญลักษณ์แทน ซาตาน เทวดาที่ถูกครอบงำด้วยความโลภในอำนาจและต้องการเป็นผู้ปกครองสวรรค์แต่เพียงผู้เดียว จนถูกพระเจ้าเนรเทศจนตกสวรรค์ แต่ถึงกระนั้น ซาตานยังปลอมตัวเป็น 'เทพแห่งแสงสว่าง' เพื่อหลอกลวงมนุษย์อยู่เรื่อยไป การปรากฏตัวของบาซิลิสก์มักก่อตัวเป็นบรรยากาศน่ากลัว และนำความพังพินาศไปทุกที่ที่เยื้องกรายไป เสียงร้องของบาซิลิสก์อาจทำให้ผู้คนเป็นบ้า พิษของมันทำให้พืชพันธุ์เน่าเปื่อย น้ำเน่าเสีย และยังมีความเชื่อเก่าแก่ของชาวโรมันที่ว่า บ้านเมืองที่เคยรุ่งเรืองและอุดมสมบูรณ์กลายเป็นทะเลทรายอันแห้งแล้งก็เพราะมัน การเผชิญหน้ากับบาซิลิสก์ตรง ๆ ไม่ต่างกับการฆ่าตัวตายดี ๆ เพราะพิษร้ายนั้นทำให้คนสิ้นชีวิตได้โดยการกัดหรือสัมผัสเพียงครั้งเดียว และการพ่นพิษตรง ๆ เข้าไปที่ตา ทำให้บาซิลิสก์สามารถเอาชนะแม้กระทั่งศัตรูที่มีขนาดใหญ่กว่าตัวเอง อย่างไรก็ตาม ยังมีความเชื่อกันว่าบาซิลิสก์จะพ่ายแพ้ต่อพังพอน เสียงขันของไก่ตัวผู้ และการเห็นเงาของตัวมันเอง หลายตำนานจึงใช้เงาสะท้อนเพื่อสังหารบาซิลิสก์ เช่น พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ที่ 3 หรือ อเล็กซานเดอร์ เดอะ เกรท ใช้กระจกเพื่อปกป้องกองทัพจากบาซิลิสก์ หรือ เซนต์จอร์จที่ฆ่าบาซิลิสก์โดยใช้เงาจากโล่ของเขา แต่การลอบสังหารบาซิลิสก์ยังต้องทำด้วยความระมัดระวัง เพราะหากมนุษย์คนใดพลาดท่าเผลอสบตาสัตว์ร้ายนี้ ไม่ว่าจะเป็นการมองตรงเข้าไปในตาของมันหรือเงาสะท้อน จะถูกสาปให้กลายเป็นหิน ในแบบเดียวกันกับที่แม่มดที่มีสติปัญญาล้ำเลิศอย่าง “เฮอร์ไมโอนี” ยังเสียที

บาซิลิสก์ในวรรณกรรมมักจะถูกนำมาใช้กับแนวคิดทางลบ ไม่ว่าจะเป็นการกล่าวถึงโดยเปรียบเทียบอำนาจของผู้นำที่ทำให้บ้านเมืองพังทลาย หรือ ในเรื่อง “On the Jews and Their Lies” ที่เปรียบเทียบคำสอนของชาวยิวดั่งพิษบาซิลิสก์ที่เข่นฆ่าผู้คน ในส่วนภาพยนตร์ นอกจาก “แฮรี พอตเตอร์” แล้ว ยังมีหนังที่ใส่ตัวละครบาซิลิสก์แบบงูในตำนานลงไปอย่าง Basilisk: The Serpent King (2006) และบางเรื่อง ถึงแม้จะไม่ได้ใช้ตัวงูโดยตรง แต่ก็ยังใช้ชื่อบาซิลิสก์เพื่อสื่อถึงการต่อสู้แย่งชิง ผลัดเปลี่ยนทางอำนาจอย่างในอนิเมะ Basilisk: The Kouga Ninja Scrolls (2005) หรือเพื่อเปรียบเทียบกับความลึกลับอันตรายแบบหนังสั้น BASILISK จาก Bad News Media ถึงแม้ว่าบาซิลิสก์จะเป็นราชาแห่งงูที่มีความสามารถในการทำลายล้าง จนใคร ๆ ต่างต้องเกรงกลัว แต่รูปสัญลักษณ์ของคริสตจักรทั้งหินสลักและภาพจิตรกรรมฝาผนังมักเป็นรูปของบาซิลิสก์ที่ถูกสังหารด้วยการตัดสินใจอันเด็ดขาดโดยอัศวินคริสเตียน ประหนึ่งการ “ตีงูให้หลังหัก” เพื่อเอาชนะความชั่วร้ายไม่ให้กลับมามีอำนาจอีกครั้ง บาซิลิสก์อาจเป็นเพียงสัตว์ในตำนานที่ไม่มีตัวตนอยู่ในโลกแห่งความจริง แต่อย่าลืมว่า ในโลกนี้ยังมีงูอยู่อีกหลายชนิดที่มีพิษร้ายมากกว่านั้น ซึ่งอาจเป็นตัวแทนอำนาจจนทำให้บ้านเมืองพังพินาศก็เป็นได้