02 ก.ย. 2564 | 16:45 น.

Untitled (Portrait of Ross in L.A.): ศิลปะบรรจุการจากไปและความตายของกองลูกกวาดหนัก 175 ปอนด์

ศิลปะบางอย่างมีไว้ดูด้วยตา ขณะที่ศิลปะบางชิ้นมีไว้ ‘หยิบ’ และ ‘กิน’ มันเข้าไป ซึ่งอย่างหลังคือผลงานของ ‘เฟลิกซ์ กอนซาเลส ตอร์เรส’ (Félix González-Torres) ศิลปินผู้สร้างศิลปะเชิงแนวคิด (conceptual art) ที่มีชีวิตอยู่ระหว่างปี 1957-1996 หนึ่งในศิลปะแนวคิดที่ชายคนนี้สร้าง ระหว่างเวลา 38 ปีที่เขามีชีวิตอยู่บนโลก คือผลงานชิ้นเอกที่ชื่อว่า Untitled (Portrait of Ross in L.A.) ซึ่งมองเผิน ๆ แล้วมีหน้าตาเหมือนกับกองลูกอมหลากสีธรรมดา ๆ ทุกประการ กองลูกอมถูกจัดวางที่มุมหนึ่งของพิพิธภัณฑ์ในเมืองชิคาโก ผู้คนที่เดินผ่านสามารถหยิบมันใส่กระเป๋า หรือแกะเปลือกกินได้ตามใจ แต่ก่อนที่ลูกอมเม็ดจิ๋วจะกลิ้งกลับระหว่างฟันและลิ้น ให้ความหวานก่อนค่อย ๆ ละลายหายไป บางอย่างในศิลปะกินได้เหล่านั้นให้รสชาติที่ละม้ายคล้ายความตายและความรัก ในโลกแห่งศิลปะแล้ว มนุษย์และลูกอมคงไม่ต่างกันมากนัก ถ้าทั้งสองอย่างมีน้ำหนักเท่ากัน ถูกกัดกินโดยบางสิ่งได้ไม่ต่างกัน ลดปริมาณ เลือนหาย และ ‘จากไป’ อย่างไม่มีวันกลับได้เหมือนกัน ลูกอมกองที่ว่ามีน้ำหนัก 175 ปอนด์ เท่ากับน้ำหนักตัวของ ‘รอสส์ เลย์ค็อก’ (Ross Laycock) คนรักของเฟลิกซ์ - รอสส์จากโลกใบนี้ไปด้วยอาการแทรกซ้อนจากเชื้อ HIV เมื่อปี 1991 ก่อนหน้าที่งานศิลปะชิ้นนี้จะถูกสร้างขึ้นไม่นาน ลูกอมเหล่านั้นคือตัวแทนของรอสส์ การหยิบลูกอม ‘รอสส์’ ขึ้นมากินก็เหมือนความป่วยไข้จาก HIV ที่ค่อย ๆ พรากลมหายใจเขาช้า ๆ รสหวานอมเปรี้ยวของมันชวนชื่นบาน ตรงกันข้ามกับความขมขื่นหลังเสียคนรักไปของเฟลิกซ์ ศิลปินผู้สร้างงาน ผลงานแสนเศร้านั้นล้ำค่าขึ้นอีกเมื่อเราได้รู้ว่าเฟลิกส์และรอสส์เป็นคู่รักเกย์ ในวันที่การเป็นเกย์ยังถูกมองว่าผิดบาป วันที่ HIV ยังเป็นเชื้อที่ผู้คนหวาดกลัว และแทบสิ้นไร้หนทางรักษา และหลังจากใช้ชีวิตเพื่อคิดถึงรอสส์ผ่านศิลปะไปทุกวันได้ 5 ปี - วันหนึ่งในปี 1996 เฟลิกซ์ก็จากโลกใบนี้ไปด้วยโรคร้ายเดียวกัน แต่แม้ลูกอมเหล่านั้นจะเป็นตัวแทนของรอสส์ และผลงานชิ้นนั้นก็สะท้อนถึงความโหดร้ายของโรคเอดส์ แต่อีกด้านหนึ่ง การหยิบรอสส์ใส่กระเป๋าและกัดกินนั้นกลับไม่ได้สะท้อนเพียงเรื่องเศร้าแต่อย่างเดียว การที่เวลาพ้นผ่านมานานกว่า 30 ปี แต่ผลงานชิ้นนี้ยังถูกพูดถึง ถูกจัดแสดงใหม่ และถูกยกย่องในหลายแง่ก็สะท้อนได้เป็นอย่างดีว่า กองลูกอมที่ค่อย ๆ ลดจำนวนจนกลายเป็นศูนย์นั้นไม่ได้หายไปไหน ตัวตนของรอสส์ที่เฟลิกซ์รักนั้นจากไปเพียงร่างกาย เพราะเสี้ยวรสหวานแห่งรักระหว่างพวกเขาจะติดอยู่ที่ปลายลิ้น และกลายเป็นส่วนหนึ่งของผู้คนไปอีกแสนนาน ซึ่งการ ‘คงอยู่’ ในรูปแบบนี้ก็เป็นเอกลักษณ์ของศิลปะที่เฟลิกซ์สร้าง นั่นคือศิลปะเชิงแนวคิดที่เน้นเปลี่ยนจากผู้ชมงานให้เป็นผู้ร่วมสร้าง เป็นศิลปะที่ให้คนธรรมดาก้าวเข้ามาและสร้างความหมายบางอย่างให้กับชิ้นงานไปด้วยกันนั่นเอง ที่มา: https://publicdelivery.org/felix-gonzalez-torres-untitled-portrait-of-ross-in-l-a-1991/ https://www.saic.edu/news/about-work-0 https://www.felixgonzalez-torresfoundation.org/works/untitled-portrait-of-ross-in-l-a# http://www.inquiriesjournal.com/articles/1838/felix-gonzalez-torress-portrait-of-ross-beyond-form-and-content ที่มาภาพจาก The Felix Gonzalez-Torres Foundation https://www.felixgonzalez-torresfoundation.org/works/untitled-portrait-of-ross-in-l-a#