11 ม.ค. 2568 | 14:56 น.
KEY
POINTS
การท่องเที่ยวถือเป็นอีกหนึ่งเสาหลักที่คอยค้ำจุนเศรษฐกิจไทยมาโดยตลอด แม้ว่า ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 จะทำให้อุตสาหกรรมซบเซาลงไปก็ตาม แต่ในปัจจุบัน จากความต้องการท่องเที่ยวทั่วโลกที่ขยายตัว รวมถึงมาตรการสนับสนุนของภาครัฐ ก็ทำให้สัญญาณการท่องเที่ยวไทย และโลกกลับมาคึกคักอีกครั้ง
นอกจากการฟื้นตัวของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว แนวโน้มสำคัญที่เกิดขึ้นกับการท่องเที่ยวโลก ก็คือ การท่องเที่ยว จะไม่ใช่แค่การพักผ่อนหย่อนใจอีกต่อไป แต่กลายเป็นเครื่องยนต์สำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลก โดยในปี 2024 สภาการเดินทางและการท่องเที่ยวโลก (World Travel and Tourism Council : WTTC) รายงานว่า อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวจะมีส่วนช่วยสนับสนุนผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) ของโลกสูงเป็นประวัติการณ์ที่ราว 370 ล้านล้านบาท ที่เป็นอย่างนั้น ก็เพราะผู้บริโภคมองว่า “การท่องเที่ยว” เป็นส่วนสำคัญในการใช้จ่ายมากขึ้น
นอกจากนี้ ภาคอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวจะช่วยสนับสนุนงานเกือบ 348 ล้านตำแหน่งในปี 2024 เพิ่มขึ้น 13.6 ล้านตำแหน่งเมื่อเทียบกับปี 2019 ซึ่งเป็นสถิติสูงสุดก่อนเกิดโควิด-19 อีกทั้งอุตสาหกรรมยังคงรับสมัครเพื่อเติมเต็มตำแหน่งงานในสาขาที่กำลังขยายตัวอย่างรวดเร็ว แต่ละประเทศจึงออกมาตรการกระตุ้นการท่องเที่ยวภายในประเทศของตัวเองกันอย่างแข็งขันตลอดในช่วงระยะเวลา 2 - 3 ปีที่ผ่านมา
ญี่ปุ่น ชูโครงการ Nationwide Travel Discount ที่ช่วยออกค่าใช้จ่ายแบบไม่จำกัดจำนวนครั้ง สำหรับประชาชนคนในชาติ ทั้งยังรวมชาวต่างชาติที่พำนักระยะยาวอยู่ในประเทศ ก็ได้รับสิทธิประโยชน์นี้ไปด้วยเช่นกัน ขณะที่ เกาหลีใต้ เพิ่มวันหยุด เงินสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการท่องเที่ยวภายในประเทศ และนโยบายการลดหย่อนภาษี
ส่วน สาธารณรัฐประชาชนจีน วางแผนกระตุ้นการท่องเที่ยวระหว่างปี 2023-2025 เพื่อสร้างการเติบโตให้กับระบบนิเวศของการท่องเที่ยวให้กับทั้งฝั่งนักเดินทาง และผู้ประกอบการ ทั้งการเพิ่มวันหยุด ส่งเสริมการท่องเที่ยวตามฤดูกาล และแคมเปญสะสมแต้ม หรือให้ส่วนลดกับบุคคลทั่วไป
สำหรับภาคธุรกิจทางรัฐบาลจีนผลักดันให้เกิดการยกระดับการท่องเที่ยวแบบ World Class ด้วยการสร้างจุดเด่นให้กับสถานที่ท่องเที่ยวของตัวเอง เพิ่มมูลค่าด้วยการใช้ต้นทุนทางวัฒนธรรมที่มีในท้องถิ่นมาดึงดูดนักท่องเที่ยว
แนวโน้มของการท่องเที่ยวโลกมีการปรับตัวเพื่อตอบรับกับสภาพเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไป กำลังกลายเป็นโอกาส และความท้าทายของอุตสาหกรรมในวันพรุ่งนี้อย่างแท้จริง
เมื่อแกนกลางของเศรษฐกิจโลกวันนี้มีการท่องเที่ยวเป็นฟันเฟืองสำคัญในการขับเคลื่อน ประเทศไทยที่มีการท่องเที่ยวเป็นหนึ่งในเสาหลักเศรษฐกิจก็ต้องปรับตัว และพัฒนาศักยภาพเพื่อเข้าสู่การแข่งขัน
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ได้รายงานภาพรวมอุตสาหกรรมท่องเที่ยวและบริการในปี 2024 ของประเทศไทย โดยมีนักท่องเที่ยวต่างชาติเดินทางเข้าประเทศไทยกว่า 35,047,501 คน มีรายได้รวมกว่า 1.8 ล้านล้านบาท จากนักท่องเที่ยวไทยและชาวต่างชาติที่เดินทางท่องเที่ยวในไทยกันมากขึ้น
ขณะที่ เป้าหมายของปี 2025 นั้นประเทศไทยตั้งเป้าว่า รายได้จากการท่องเที่ยวเติบโต 7.5 % จากปี 2024 สูงกว่าการเติบโตของ GDP ประเทศไทยปี 2025 ถึง 1.7 เท่าจากจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติมากกว่า 39 ล้านคน และดึงไทยเที่ยวไทยมากกว่า 205 ล้านคนต่อครั้ง
โดยรัฐบาลได้กำหนดให้อุตสาหกรรมท่องเที่ยวเป็น 1 ใน 8 เสาหลักในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยภายใต้นโยบาย IGNITE THAILAND’S TOURISM ซึ่งมุ่งหวังให้ประเทศไทยก้าวสู่การเป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยวของภูมิภาค (Tourism Hub) ผ่านการให้ความสำคัญกับ
นอกจากนี้ สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA ได้ร่วมผลักดันให้การท่องเที่ยวเติบโต โดยนำนวัตกรรมเข้าไปสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว ด้วยการดึงอัตลักษณ์ท้องถิ่นมาช่วยยกระดับประสบการณ์การท่องเที่ยวให้แก่นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ รวมถึงเป็นการท่องเที่ยวสีเขียว หรือการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (Sustainable Tourism) ผ่านการสนับสนุนโครงการนวัตกรรมสำหรับเมืองและชุมชน ประกอบด้วย
การท่องเที่ยวที่มีจุดมุ่งหมายส่งเสริมสุขภาพที่ดีอย่างมีคุณภาพ ผ่านกิจกรรมหรือบริการที่สอดคล้องกับสุขภาวะทางร่างกายและจิตใจ ภายใต้พื้นฐานของความยั่งยืน ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติและวัฒนธรรม ตัวอย่างการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ เช่น การนวดสมุนไพร การฝึกโยคะ บำบัดจิตใจ นั่งสมาธิปฏิบัติธรรม การบริการ สุวคนธบำบัด (Aroma Therapy) หรือการบริการวารีบำบัด (Water Therapy) การท่องเที่ยวเชิงบำบัดรักษาสุขภาพ (Health Healing Tourism) การตรวจร่างกาย การรักษาโรค ทันตกรรม การผ่าตัดเสริมความงาม หรือการผ่าตัดแปลงเพศ เป็นต้น โดยมีตัวอย่างโครงการ เช่น
การท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์เป็นเครื่องมือในการรักษาความสมดุลระหว่างการเปลี่ยนแปลงและผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการท่องเที่ยวภายในชุมชน และผลประโยชน์ที่ชุมชนจะได้รับทั้งในรูปแบบที่เป็นผลประโยชน์เชิงเศรษฐกิจและการพัฒนาสังคมที่ยั่งยืน โดยมีตัวอย่างโครงการ เช่น
องค์กรด้านการท่องเที่ยวโลกได้ระบุถึงความปลอดภัยของนักท่องเที่ยว ที่ต้องพิจารณาจากความเสี่ยงภัยที่เกิดขึ้นได้จาก 4 แหล่งด้วยกัน ได้แก่
โดยมีตัวอย่างโครงการนวัตกรรม เช่น
นิตยสารออนไลน์ “National Geographic” ได้ระบุว่า การท่องเที่ยวเชิงอาหารมีคุณค่ามากกว่าแค่การดื่มกินเมนูดังตามแหล่งท่องเที่ยว แต่ครอบคลุมถึงการผลิต เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้รับประสบการณ์หลากหลายที่เกี่ยวเนื่องจากอาหาร โดย 4 เสาหลักของการท่องเที่ยวเชิงอาหาร ได้แก่
โดยมีตัวอย่างโครงการ เช่น
โดยรวมแล้วจะหมายถึงการท่องเที่ยวเพื่อชมสิ่งที่แสดงถึงความเป็นวัฒนธรรมประเพณี วิถีการดําเนินชีวิต รวมถึงเพื่อเข้ารับชมศิลปะทุกแขนง รวมถึงการท่องเที่ยวไปยังสถานที่ ย่านบันเทิง หรือแหล่งบันเทิงอื่น โดยมีตัวอย่างโครงการ เช่น
ทั้งหมดนี้คือตัวอย่างโครงการนวัตกรรมดี ๆ ซึ่งสามารถเป็นต้นแบบในการต่อยอดการพัฒนานวัตกรรมการท่องเที่ยว โดยนอกจากจะเป็นประโยชน์ต่อนวัตกรผู้พัฒนาแล้ว ยังก่อเกิดประโยชน์ไปยังชุมชนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมโดยรวมด้วย
การศึกษาพฤติกรรมและทำการตลาดตามช่วงเวลาที่สอดคล้องกับความสนใจของกลุ่มนักท่องเที่ยวเป้าหมาย จึงเป็นโจทย์สำคัญของทั้งหน่วยงาน และผู้ประกอบการอย่างยิ่ง ในวันที่ปัจจัยแวดล้อมด้านการท่องเที่ยวมีความท้าทายเพิ่มขึ้น ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างพื้นฐานและการบริการด้านนักท่องเที่ยว และความยั่งยืนของความต้องการเดินทางและท่องเที่ยว
เทคโนโลยีต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น การวิเคราะห์ข้อมูลลูกค้า (Customer Data Analysis) แชทบอทและผู้ช่วยเสมือน (Chatbots and Virtual Assistants) ระบบการจองอัจฉริยะ (Smart Booking Systems) การปรับปรุงประสบการณ์ของลูกค้า (Customer Experience Enhancement) ฯลฯ ล้วนแล้วแต่เป็นปัจจัยสำคัญที่อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวไม่อาจมองข้าม
นี่จึงเป็นหนึ่งในเหตุผลที่ วิทยาลัยการคอมพิวเตอร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ โดย ดร.กาญจนา เหล่าเส็น และ ดร.อดิศักดิ์ อินทนา นักวิจัยจากศูนย์สารสนเทศศาสตร์บริการและท่องเที่ยวอัจฉริยะอันดามัน วางกรอบการทำงานของ Andaman Intelligent Tourism and Service Informatics Center : AI-TaSI ประกอบด้วย
สำหรับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว Big Data จะมาช่วยในการวิเคราะห์หาพฤติกรรม และความสนใจของนักท่องเที่ยวที่มาเยือนในบริเวณพื้นที่นั้นๆ ทำให้ผู้ประกอบการที่เกี่ยวข้องมองเห็นแนวโน้มที่กำลังเปลี่ยนแปลงไป การตอบสนองต่อฟีดแบ็กที่ดีและไม่ดี ที่ล้วนส่งผลกับการวางแผน และจัดรูปแบบการให้บริการเพื่อตอบสนองกลุ่มเป้าหมายที่เข้ามาได้อย่างแม่นยำยิ่งขึ้น
จากข้อมูลจำนวนมหาศาลเมื่อใช้ AI มาช่วยวิเคราะห์ทำให้ค้นพบ Hidden Knowledge สิ่งที่สกัดออกมาให้ผู้ประกอบการเห็นว่านักท่องเที่ยวเฉพาะกลุ่มมีความชอบเรื่องอะไรเป็นพิเศษ เพื่อนำเสนอแพคเกจ การท่องเที่ยวที่สอดคล้องกับสิ่งที่ลูกค้าให้ความสำคัญ
สิ่งที่ข้อมูลค้นพบก็คือ นักท่องเที่ยวหลังจากโควิด-19 จะมีความเฉพาะทางมากขึ้น กลุ่มหลักๆ ที่มาในภูเก็ตจะสนใจในเรื่องสุขภาพ สถานที่ท่องเที่ยวที่คนให้ความนิยมก็เปลี่ยนไปจากเดิม
กลุ่มประเทศตะวันออกกลางและอินเดียกลายเป็นโจทย์ใหม่ที่ผู้ประกอบการต้องปรับตัว เพื่อต้อนรับนักท่องเที่ยวจำนวนมากที่ปัจจุบันถือได้ว่าเป็นกลุ่มหลักที่เข้ามาในภูเก็ต ที่โรงแรมและผู้ทำธุรกิจการท่องเที่ยวต้องหาวิธีรับมือต่อไป
กุญแจสำคัญอีกดอกหนึ่งสำหรับเรื่องนี้ก็คือ การสร้างความเข้าใจให้กับผู้บริหารรุ่นใหม่ในอนาคตให้เล็งเห็นถึงความสำคัญในการนำข้อมูลไปใช้ โดยมีประโยชน์ของประชาชนและคนท้องถิ่นของไทยเป็นที่ตั้ง ช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจที่มีการท่องเที่ยวเป็นพระเอกได้อีกครั้ง ด้วยการนำ ‘Power of Data’ ในที่สุด
สำหรับประเทศคู่แข่งในอาเซียนด้านอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของประเทศไทยได้แก่ เวียดนาม และอินโดนีเซีย ซึ่งมีการวางแผนด้านโครงสร้างพื้นฐานแบบระยะยาว โดยเฉพาะเรื่องของการขนส่งมวลชนทั้งการเดินทางขนส่งรูปแบบรางและสนามบิน การพัฒนาขีดความสามารถด้วยนโยบาย และปัจจัยเรื่องราคาซึ่งมีผลสำคัญในการตัดสินใจ
ปัจจัยเหล่านี้ล้วนมีผลต่อการดึงดูดนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่อยู่ประเทศเขตอากาศอบอุ่นที่ต้องการหนีหนาวมาพึ่งความอบอุ่นจากชายหาดในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยมาตรการการกระตุ้นการท่องเที่ยวอย่างต่อเนื่องนั้น จะมีผลช่วยให้เกิดการเติบโตและกระจายตัวอย่างทั่วถึงไม่เฉพาะแค่ในจุดแลนด์มาร์กสำคัญๆ เท่านั้น
ปฏิเสธไม่ได้ว่า ความปลอดภัย และความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม เป็น 2 ประเด็นแข่งขันที่มีผลต่ออุตสาหกรรมการท่องเที่ยว โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับประเทศไทย การวางแผน และบริหารจัดการเพื่อให้สอดคล้องกับหลัก Environmental, Social, and Governance (ESG) ถือเป็นความท้าทายอย่างยิ่ง
Tourism Megatrends ที่จะมา Disrupt แนวคิดและรูปแบบการทำธุรกิจสำหรับภาคการท่องเที่ยวแบบเดิมนั้น ประกอบไปด้วย 5 เทรนด์หลักที่สำคัญ คือ
เพื่อการตอบโจทย์พฤติกรรมการท่องเที่ยวที่เปลี่ยนแปลงไป ภาคอุตสาหกรรมที่มีส่วนเกี่ยวข้อง จึงต้องปรับทัพกันใหม่ให้สอดรับกับ Megatrends ไม่ว่าจะเป็น การสนับสนุนการท่องเที่ยวเชิงยั่งยืนที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม การนำเทคโนโลยีเข้ามาใช้ในการเข้าถึงข้อมูล Big Data และปรับกลยุทธ์ทางการตลาดให้เจาะเข้าถึงความชอบของแต่ละบุคคล
รวมทั้ง การบูรณาการระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อเสริมสร้างวิธีการและบุคลากรให้เกิดการพัฒนาได้อย่างมีประสิทธิภาพที่ดียิ่งขึ้น
การสร้างสรรค์นวัตกรรมการท่องเที่ยว ด้วยข้อมูล และเทคโนโลยี เพื่อก่อให้เกิดนวัตกรรมที่สอดคล้อง และเหมาะสม ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญเพื่อรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น และยังทำให้การท่องเที่ยวไทยสามารถแข่งขันในตลาดสากลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
__________________________________________
แหล่งอ้างอิง :
- https://www.bot.or.th/th/research-and-publications/articles-and-publications/articles/article_2023dec18.html
- https://www.bangkokbiznews.com/world/1143227
- https://www.nia.or.th/Sustainable-Tourism-Innovation-in-Thailand
- https://www.bangkokbiznews.com/business/business/1159893
- https://www.mots.go.th/images/v2022_17224894919484LmE4LiX4Lii4LmA4LiX4Li14LmI4Lii4Lin4LmE4LiX4LiiLeC4oeC4tC7guKIuLTY3LmpwZw==.jpg
- https://www.amarintv.com/spotlight/economy/67066
- https://www.bangkokbiznews.com/business/business/1137947#google_vignette
- https://www.timeconsulting.co.th/what-is-tourism-megatrends
- https://www.bot.or.th/th/research-and-publications/articles-and-publications/articles/regional-articles/reg-article-2023-03.html
- https://ai-tasi.phuket.psu.ac.th/home
- https://www.bot.or.th/th/research-and-publications/articles-and-publications/articles/article-2023dec26.html
- https://www.bangkokbiznews.com/finance/investment/1120951
- https://www.thansettakij.com/business/tourism/615284
- https://www.linkedin.com/pulse/what-travel-trends-expect-2025-delmar-jos%C3%A9-ribeiro-s%C3%A1bio-sf4tf
- https://www.researchnester.com/reports/tourism-industry-market/109
- https://krungthai.com/Download/economyresources/EconomyResourcesDownload_481Post_COVID.pdf
- https://www.bot.or.th/th/research-and-publications/articles-and-publications/articles/article-2024nov12.html
- https://www.researchnester.com/reports/tourism-industry-market/109https://www.researchnester.com/reports/tourism-industry-market/109