นารูโตะ นินจาจอมคาถา: เมื่อมังงะคือโลกจำลองการเมืองและสมดุลของรัฐ

นับเป็นเวลาหลายทศวรรษที่มังงะหรือการ์ตูนญี่ปุ่นได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตวัยเด็กของใครหลายคน การ์ตูนหลายเรื่องสามารถเติมเต็มจินตนาการ ต่อยอดแรงบันดาลใจ สร้างความสุขให้ผู้อ่านตั้งแต่เล็กจนโต และหากจะเอื้อนเอ่ยถึงมังงะชื่อดังที่มีอิทธิพลต่อสังคมไทย ต้องมีเรื่อง นารูโตะ (Naruto) อยู่ในรายชื่อการ์ตูนยอดนิยมด้วยแน่นอน ‘นารูโตะ นินจาโอ้โหเฮะ’ หรือในชื่อ ‘นารูโตะ นินจาจอมคาถา’ เกิดขึ้นจากความคิดสุดสร้างสรรค์ของ คิชิโมโตะ มาซาชิ (Kishimoto Masashi) ได้รับการตีพิมพ์ในนิตยสารการ์ตูนรายเดือนชื่อดังอย่าง โชเน็น จัมป์ (Shonen Jump!) รับแรงบันดาลใจมาจากวัฒนธรรมญี่ปุ่นยุคโบราณที่ปกครองโดยไดเมียวหรือเจ้าเมืองผู้ครองแคว้น ซึ่งล้วนมีกองกำลังลับนินจาคอยซ่อนตัวอยู่ในเงามืด ผู้แต่งคงไม่ต้องการให้กลุ่มนินจาหลบซ่อนอีกต่อไป จึงสร้างจักรวาลของนารูโตะขึ้น และให้เหล่านินจากลายเป็นศูนย์กลางทางการเมืองและวัฒนธรรมในการเดินเรื่อง จักรวาลของมังงะเรื่องนี้แบ่งการปกครองออกเป็นแคว้น (ประเทศ) ปกครองโดยไดเมียว แต่ละแคว้นต่างมีกฎระเบียบ เศรษฐกิจ สัญลักษณ์ ความเชื่อ และวัฒนธรรมเป็นของตัวเอง โดยแคว้นต่าง ๆ ส่วนใหญ่มีหมู่บ้านนินจาเพื่อปกป้องชาวบ้านและทำงานให้ผู้ครองแคว้น เว้นเพียงนามิโนะคุนิที่เป็นแคว้นเล็ก ๆ บนเกาะห่างไกลที่ไม่ค่อยจะสุงสิงกับใครเท่าไหร่นัก หมู่บ้านนินจาในแต่ละแคว้นจะบ่มเพาะเยาวชนผ่านการศึกษาในโรงเรียน จากนั้นจัดการสอบคัดเลือกเพื่อเลื่อนระดับนินจาเด็ก แบ่งระดับเริ่มจากนักเรียนนินจา นินจาทั่วไป นินจาระดับล่าง นินจาระดับกลาง นินจาระดับสูง หน่วยพิเศษลอบสังหาร และหัวหน้าหมู่บ้าน คล้ายกับการเลื่อนยศหรือขั้นของกองทัพทหาร ผู้นำแต่ละแห่งจะมี ‘อันบุ’ (Anbu) ทีมนินจาที่คอยทำงานแบบลับ ๆ ให้ตัวเอง คล้ายหน่วยสืบราชการลับที่รับคำสั่งจากหัวหน้า โดยไม่ผ่านความเห็นชอบจากประชาชน พวกเขาลอบสังหาร ทำงานอันตรายความเสี่ยงสูง เป็นสายลับสองหน้า และยังมีตัวละครอย่าง ‘กาโต้’ เศรษฐีนักธุรกิจที่หน้าฉากทำกิจการขนส่งทางทะเล แต่เบื้องหลังมีแก๊งคล้ายกับยากูซ่าลอบค้ายาเสพติด สินค้าต้องห้าม ควบคู่กับการพยายามเทคโอเวอร์กิจการแคว้นต่าง ๆ มาเป็นของตัวเอง นอกจากนายทุนผู้มีเบื้องหลังดำมืด ยังมีกลุ่มกบฏของแต่ละหมู่บ้านที่พยายามทำทุกทางเพื่อให้ตัวเองเป็นใหญ่ รวมถึงกลุ่มนินจา ‘แสงอุษา’ เกิดขึ้นจากการรวมตัวของเหล่านินจาหัวขบถ ทำให้หลายคนมองว่าพวกเขาเป็นตัวร้ายที่รับมือยากในโลกของนารูโตะ เพราะพวกเขาจะไม่สนกฎเกณฑ์และอยู่นอกกรอบของโครงสร้างทางสังคม จักรวาลของนารูโตะมีความคล้ายคลึงกับโลกการเมืองยุคใหม่ ทุกแคว้นต่างมีกองกำลังเป็นของตัวเองเพื่อสร้างความมั่นใจปลอดภัย พร้อมกับคอยสังเกตการณ์แคว้นต่าง ๆ นอกจากนี้พวกเขายังมีอาวุธลับอย่าง ‘สัตว์หาง’ ปีศาจในตำนานพลังอำนาจมหาศาล แต่ถูกดึงจักระแบ่งออกเป็นหลายส่วนกระจัดกระจายไปหลายแคว้น และถูกผนึกอยู่ในตัวของนินจาหลายคน หากจะให้เปรียบกับโลก คงคล้ายกับอาวุธทำลายล้างนิวเคลียร์ที่หลายประเทศต่างมีไว้ในกำมือ แต่พวกเขาจะไม่นำมาใช้โดยไม่จำเป็นหรือหยิบมายิงใส่ประเทศอื่นโดยไม่คิดหน้าคิดหลัง เพราะไม่ใช่ประเทศเดียวที่มีนิวเคลียร์ เหมือนกับแคว้นในนารูโตะที่ไม่ได้มีแคว้นเดียวที่ผนึกสัตว์หางเอาไว้ หลังจากที่ได้เห็นสงครามในอดีตหลายต่อหลายครั้ง ทุกหนแห่งจึงทำได้เพียงคอยเฝ้าดูกันและกันอยู่เสมอ เพื่อรักษาสมดุลแห่งอำนาจ เมื่อทุกแคว้นต่างมีกองทัพ อำนาจ และอาวุธที่สามารถต่อกรกับดินแดนอื่น ในทุกสังคมย่อมมีคนคิดเห็นต่างจากคนทั่วไป นินจาที่รวมตัวกันเป็นกลุ่มแสงอุษาพยายามรวมสัตว์หางที่กระจายไปยังเมืองต่าง ๆ เพื่อหยิบยืมอำนาจทำลายล้างมาทำบางสิ่งที่ต้องการ นินจาที่มาจากต่างที่ต่างมีอุดมการณ์ต่างกัน หลายคนเป็นอาชญากรที่ออกจากหมู่บ้าน บ้างก็อ้างว่าต้องทำสงครามใหญ่อีกครั้งเพื่อนำพาความสงบสุขมาสู่สังคมภายหลัง บางคนมีปมชีวิตน่าเศร้าในวัยเด็กจากการสูญเสียครอบครัว หรือเคยได้รับความอยุติธรรมในหมู่บ้าน พวกเขาจึงมุ่งหวังตามหาพลังที่หลับใหลเพื่อหาวิธีทำให้โลกมีสันติที่แท้จริง นินจาบางคนคิดว่าการได้ครอบครองพลังที่ตัวเองไม่สามารถควบคุมได้จะพาไปสู่จุดหมาย มีนินจาที่หวังสร้างเงิน อำนาจ ความมั่งคั่ง บางคนพยายามอย่างหนักเพื่อบูชาความเชื่อของตัวเอง สมาชิกกลุ่มแสงอุษาคิดทำการใหญ่ไปถึงขั้นครองโลกนินจา แสดงเจตจำนงชัดเจนว่าต่อต้านสังคมเก่า ด้วยการที่ยังคงใส่สัญลักษณ์ประจำหมู่บ้านแต่ขีดเส้นฆ่าทิ้ง เป็นการแสดงเชิงสัญลักษณ์ว่าพวกเขาจะไม่ขึ้นต่อภูมิลำเนาเดิมอีกต่อไป ด้วยการกระทำบุ่มบ่าม ฉลาดแกมโกง มีปมความแค้น และคิดการใหญ่ นักวิจารณ์ส่วนใหญ่ที่อ่านมังงะนารูโตะจึงลงความเห็นคล้ายกันว่า พวกเขามีอุปนิสัยคล้ายกับผู้ก่อการร้ายในสังคมโลก (ย้ำอีกครั้งว่าเป็นความคิดเห็นบางส่วนเท่านั้น) กลุ่มแสงอุษาพยายามแสดงออกถึงอะไรบางอย่างด้วยความรุนแรง เต็มไปด้วยอารมณ์และอุดมการณ์ยากจะเข้าถึง ส่วนระบบการปกครองในเรื่องก็ไม่ต่างอะไรกับรัฐน้อยใหญ่ทั่วโลก นอกจากโครงสร้างรัฐที่สะท้อนการเมืองโลกแบบเต็มรูปแบบ ตัวละครหลักต่าง ๆ ล้วนมีอุปนิสัยชวนขบคิดได้ไม่รู้จบ เริ่มจาก ‘นารูโตะ’ เด็กเรียนไม่เก่งท่าทางไม่เอาไหน รวมถึงเรื่องราวในอดีตทำให้ชุมชนไม่ยอมรับเขา ส่งผลให้เด็กคนหนึ่งมีปมชีวิต ถูกเพื่อน ๆ หัวเราะเยาะและมองเป็นตัวตลก จนนารูโตะต้องพยายามพิสูจน์ตัวเองให้ทุกคนเห็นว่าเขาก็มีความสามารถ หรือกรณีของ ‘ซาสึเกะ’ เด็กหัวกะทิของคลาสที่เต็มไปด้วยความแค้น จึงผลักดันตัวเองเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ตั้งใจไว้ ตัวละครในเรื่องนารูโตะ ไม่ต่างอะไรจากประชาชนทั่วไปที่มีส่วนร่วมกับการเปลี่ยนแปลงทางสังคม ทุกคนต่างมีส่วนร่วมต่อบางสิ่งไม่มากก็น้อย การกระทำของทุกคนไม่ว่าจะเป็นฝั่งของตัวละครเอกหรือฝั่งตัวร้าย ล้วนส่งผลต่อเหตุการณ์ภายภาคหน้าด้วยกันทั้งนั้น ความกลมกล่อมของเนื้อเรื่อง การสอดแทรกประเด็นต่าง ๆ ทั้งชีวิตวัยเยาว์ การทำตามฝัน มิตรภาพ ความมุมานะ เนื้อเรื่องบางช่วงบางตอนที่สะท้อนสังคม ประกอบกับฉากแอ็กชันการร่างคาถาน่าตื่นเต้น ทั้งหมดส่งผลให้นารูโตะกลายเป็นวัฒนธรรมป๊อปที่ถูกหยิบยกมาพูดถึงในวงสนทนาหลากหลาย ทั้งประเด็นการเมือง สังคม คุณภาพชีวิต ไปจนถึงระบอบการปกครอง หากมองว่าการ์ตูนไม่ควรยุ่งเกี่ยวกับการเมืองก็คงจะยากพอสมควรสำหรับนารูโตะ เนื่องจากความคิดสร้างสรรค์ของผู้แต่งก็อิงกับการเมืองโลกและกลุ่มก่อการร้าย กลายเป็นหมู่บ้านนินจาและกลุ่มแสงอุษาได้อย่างแนบแน่น ทำให้นักอ่านหลายคนนำเรื่องราวของนารูโตะที่รับแรงบันดาลใจมาจากเรื่องจริงมาต่อยอดอีกที บ้างก็วิเคราะห์แคว้นของนารูโตะเปรียบเทียบกับระบอบการเมืองโลก หรือนำตัวละครมาวิจารณ์นักการเมือง ประเทศไทยเองก็นำนารูโตะมาล้อการเมือง ยกตัวอย่างได้จากเพจ ‘นารูตู่’ หรือการชุมนุมนัดวิ่งท่านารูโตะของนักศึกษาไทย และไม่ใช่แค่ในทวีปเอเชียเท่านั้น นารูโตะยังไปไกลถึงฝรั่งเศส เมื่อผู้สมัครชิงเก้าอี้ประธานาธิบดีฝรั่งเศส ฌอง-ลุค เมลองชอง (Jean-Luc Melenchon) ขึ้นปราศรัยหาเสียงช่วงเลือกตั้งฝรั่งเศส 2017 พร้อมกับฉายโฮโลแกรมไปยังหลายเมืองพร้อมกันในครั้งเดียว พร้อมกับเขียนลงทวิตเตอร์ว่า “คาถาแยกเงาพันร่าง” ที่ทำให้วัฒนธรรมป๊อปผูกโยงกับการเมืองและนักการเมืองอย่างแยกไม่ออก แม้หลายคนมองว่าการ์ตูนส่วนใหญ่เป็นเพียงแค่ความบันเทิงสำหรับเด็ก ทว่าประเด็นหนัก ๆ หลายเรื่องได้ถูกสอดแทรกเอาไว้ภายใต้เนื้อเรื่องสนุกสนานย่อยง่าย ความตลกโปกฮา และลายเส้นสวยงาม หากใครได้ลองอ่านหรือทำความรู้จักก็จะเข้าใจมากขึ้น และอาจถึงขั้นลบล้างความคิดเก่า ๆ ว่าการ์ตูนเป็นเรื่องไร้สาระออกไปได้แน่นอน   ที่มา https://screenrant.com/naruto-dark-hidden-truths-secrets/ https://comicbook.com/anime/news/naruto-anime-french-presidential-campaign-jean-luc-m-lenchon/ https://www.latimes.com/entertainment/arts/la-etw-naruto17-2008dec17-story.html   เรื่อง: ตรีนุช อิงคุทานนท์