Aqua - Barbie Girl : เพลงจากชื่อของเล่นเด็กที่เนื้อหา ‘ไม่เด็ก’

“I’m a Barbie Girl in the Barbie world.
Life in plastic, it’s fantastic”

 

เสียงร้องแหลมปรี๊ดที่มาคู่กับจังหวะและทำนองสุดจะ ‘เอียร์เวิร์ม’ (Earworm) ติดหูยากจะสลัดออก ของบทเพลง ‘Barbie Girl’ ผลงานของวงป็อปจากแดนเดนมาร์ก - นอร์เวย์ อย่าง ‘Aqua’ ถือเป็นเสียงที่ย้อนเรียกความทรงจำและบรรยากาศของโลกเราในช่วงยุคปลายทศวรรษ 1990 มุ่งหน้าเข้าสู่ยุค ‘Y2K’ ได้อย่างไร้ที่ติ โดยเฉพาะกับสไตล์ความเป็นดนตรีเทคโน (Techno) ที่มาคู่กับมิวสิกวิดีโอสีจี๊ดจ๊าดที่เห็นแล้วก็เดาได้ไม่ยากว่าองค์ประกอบทั้งหมดทั้งมวลนี้เดินทางมาจากยุคไหน

แม้ว่าบรรยากาศในวันวานที่ถูกถ่ายทอดผ่านเพลง Barbie Girl คือหนึ่งสิ่งที่เราได้รับและสัมผัสได้จากการรับฟังบทเพลงนี้ แต่ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าปัจจัยที่สร้างชื่อจนใครหลายคนได้รู้จักและมีภาพจำเกี่ยวกับเพลงนี้คือคำว่า ‘Barbie’ ที่ไม่เป็นเพียงแค่ชื่อเพลง แต่ยังเป็นส่วนสำคัญของเนื้อเพลงและยังเป็นท่อนฮุคที่เป็นเอกลักษณ์เสียจนเคยเกือบเข้าใจว่า ‘แมทเทล’ (Mattel) บริษัทค่ายแม่ของแบรนด์ตุ๊กตาบาร์บี้เป็นคนสร้างมันด้วยตัวเองเสียด้วยซ้ำ

แต่ความเป็นจริงมันกลับตรงกันข้ามอย่างสิ้นเชิง…
 

Barbie Girl คือบทเพลงที่ปล่อยออกมาในปี 1997 และได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นในด้านความแปลกแหวกแนวของดนตรี เสียงร้อง หรือมิวสิกวิดีโอ แต่ดังที่เราได้กล่าวไปก่อนหน้า สิ่งที่กลายเป็นตัวแปรสำคัญให้บทเพลงนี้ได้รับความนิยมจากผู้ฟังอย่างแพร่หลายก็หนีไม่พ้นคำว่า ‘บาร์บี้’ ในบทเพลง และมันได้ส่งให้เพลงมีผู้ฟังและได้รับความนิยมจนฮิตติดชาร์ตไปทั่วทั้งโลก

บ้างก็บอกว่าการที่เพลงเป็นที่นิยมจนแพร่หลายไปทั่วทั้งโลกและกลายเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์วัฒนธรรมร่วมสมัยถึงเพียงนี้ ไม่เพียงแค่เป็นประโยชน์กับวงผู้สร้างอย่าง Aqua แต่ยังส่งผลพลอยได้ไปให้กับแบรนด์ตุ๊กตาบาร์บี้เองอีกด้วย เสมือนว่าได้การตลาดสุดไวรัลและอมตะไปแบบฟรี ๆ และการจะทำให้มีโอกาสแพร่สารเชิงโฆษณาไปให้คนรู้จักไปทั่วทั้งโลกในวงกว้างและได้รับความสนใจมากขนาดนี้ แน่นอนว่าไม่ใช่เรื่องง่ายและจะได้มาด้วยราคาถูก 

แต่ก็ดังที่เราบอกไปก่อนหน้า การมองว่านี่เป็นโอกาสทางการตลาดอันล้ำค่าก็เป็นเพียงมุมมองของบางคนเท่านั้น เพราะยังมีอีกหลายคนที่มองต่างออกไป บ้างก็มองว่าเพลง Barbie Girl ไม่ใช่แค่ไม่ได้สร้างมูลค่าทางการตลาด แต่ยังทำให้แบรนด์ของตุ๊กตาบาร์บี้เสื่อมเสียชื่อเสียงเป็นอย่างมาก แน่นอนว่ามีคนคิดเช่นนี้ ‘Mattel’ - บริษัทแม่ของบาร์บี้ - คือหนึ่งในนั้น

เป็นเวลาเพียง 6 เดือนเท่านั้นหลังจากที่ Aqua ได้ปล่อยเพลงยอดฮิตสู่สาธารณชน Mattel ก็ได้ดำเนินการยื่นฟ้อง MCA Records ซึ่งเป็นค่ายที่วง Aqua สังกัดอยู่ในทันที โดยทาง Mattel มองว่าการนำคำว่าบาร์บี้ไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาตถือเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ไหนจะองค์ประกอบในมิวสิกวิดีโอไม่ว่าจะเป็น ‘สีชมพูบาร์บี้’ (Barbie Pink) หรืออุปกรณ์ของตกแต่งต่าง ๆ ก็ล้วนเลียนแบบมาจากบาร์บี้ทั้งสิ้น 

นอกจากนั้น ทาง Mattel ยังมองว่า ไม่เพียงแค่ Aqua ได้ละเมิดลิขสิทธิ์โดยการนำเอาชื่อจากแบรนด์สินค้าของพวกเขาไปใช้ แต่ยังทำให้สินค้าของพวกเขาเสื่อมเสียชื่อเสียง ผ่านเนื้อหาของเพลงที่มีความล่อแหลมจนอาจกระทบภาพจำที่ผู้คนมีต่อบาร์บี้ แทนที่จะเป็นผลประโยชน์ทางการตลาด
 

Life in plastic, it’s fantastic

แม้จะใช้คำว่าบาร์บี้ทั้งในเนื้อหาและชื่อของเพลง แต่หากเราลองดูรายละเอียดจากเนื้อเพลงแล้ว Aqua ไม่ได้พยายามจะพูดถึงบาร์บี้โดยตรงดังที่หลายคนอาจคิด แต่พวกเขามุ่งที่จะเสียดสีสังคมและพฤติกรรมของมนุษย์ผ่านบาร์บี้เสียมากกว่า

/ You can brush my hair, undress me everywhere. /

 

/ I’m a blonde bimbo girl in a fantasy world.
Dress me up, make it tight, I’m your dolly. /

 

/ Make me walk, make me talk, do whatever you please,
I can act like a star, I can beg on my knees. /

 

Barbie Girl เป็นบทเพลงที่พูดถึงผู้หญิงที่ยอมผู้ชายไปเสียทุกอย่างเมื่อต้องแลกมาจากความรักที่เขาสามารถมอบให้ และถูกเสียดสีออกมาผ่านตุ๊กตาบาร์บี้ ว่าเธอเหล่านั้นก็ไม่ได้ต่างอะไรกับตุ๊กตาที่รอให้พวกเขามาเล่นได้ตามใจชอบ

แม้จะถูกเคลือบด้วยเสียงร้องที่มีโทนแสนสดใสจนบางทีผู้ฟังก็อาจจะลืมฟังเนื้อหาที่แท้จริงของเพลงไป แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ถึงความล่อแหลมที่สอดแทรกอยู่ในเพลง ดังท่อนที่เราได้ยกเอามาไว้ข้างต้น ไม่ว่าจะเป็นท่อนที่ร้องว่า ‘Undress me everywhere’ หรือ ‘Dress me up, make it tight, I’m your dolly’ ก็เป็นเนื้อหาที่ค่อนข้างล่อแหลมไปสำหรับเด็ก 

หากมองกันตามความเป็นจริง หากจะบอกว่าเนื้อหาเหล่านี้ล่อแหลมเกินไปก็อาจจะไม่ถูกนัก เมื่อเทียบกับอีกหลายเพลงมากมายที่ถูกสร้างสรรค์ออกมา แต่หากมองในบริบทของเพลงตุ๊กตาบาร์บี้ซึ่งเป็นของเล่นของเด็กผู้หญิง เนื้อหาทำนองที่เรากล่าวมาก็อาจจะไม่เหมาะสมสักเท่าไรนัก 

 

/ Life in plastic, it’s fantastic /

 

เรเน่ ดิฟ (René Dif) หนึ่งในสมาชิกวง Aqua, ผู้ร่วมเขียนเพลง และชายเบื้องหลังเสียงทุ้มต่ำของ ‘เคน’ (Ken) ในบทเพลง เคยให้สัมภาษณ์กับ Rolling Stone เอาไว้ว่า สิ่งหนึ่งที่เพลง Barbie Girl มุ่งอยากจะนำเสนอก็คือการสนับสนุนให้ผู้คนภูมิใจในตัวเองโดยไม่ต้องพึ่งการศัลยกรรม เราไม่จำเป็นต้องมีพลาสติกอยู่บนใบหน้าเพื่อจะมั่นใจในตัวเองหรือเป็นคนที่ดีกว่าเดิมได้ 

 

แล้วเรื่องนี้จบอย่างไร?

ภายหลังจากที่โดน Mattel ยื่นฟ้อง ทาง Aqua ก็ตอบกลับว่าเพลงของพวกเขาไม่ได้มีจุดมุ่งหมายที่จะทำให้แบรนด์ของ Mattel เสื่อมเสียชื่อเสียง เพลงนี้เป็นแค่ ‘เพลงป็อปสนุก ๆ ฮา ๆ’ เท่านั้น นอกจากนั้น ในทุก ๆ แผ่นซีดีหรือเทปคาสเซ็ทของเพลงดังกล่าวก็จะมีข้อความระบุไว้ในปกเสมอว่า

 

“was not created or approved by the makers of the doll.”

 

ซึ่งเป็นการบอกว่าเพลงนี้ไม่ได้มีการสร้างหรืออนุมัติโดยผู้สร้างตุ๊กตา เพื่อไม่ให้มีผลกระทบหรือการเข้าใจผิดที่จะไปกระทบชื่อเสียงของ Mattel ดังที่เขากังวล แต่ถึงกระนั้น ศึกทางกฎหมายระหว่างทั้งสองฝั่งก็ดำเนินมาเรื่อย ๆ จนกระทั่งผู้พิพากษานามว่า ‘อเล็กซ์ โคซินสกี’ (Alex Kozinski) ตัดสินคดีด้วยความเห็นว่า

 

“ทุกคนต้องใจเย็น ๆ”

 

โคซินสกีมองว่าเพลง Barbie Girl ไม่ได้เข้าข่ายในด้านการละเมิดลิขสิทธิ์ แต่เข้าข่ายเป็นกรณี ‘การล้อเลียน’ (Parody) เสียมากกว่า ซึ่งจะถูกคุ้มครองโดยบทบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญฉบับที่ 1 ของสหรัฐอเมริกา (The First Amendment) นอกจากนั้นแล้ว ด้วยความที่บาร์บี้ได้รับแรงบันดาลใจมาจากตุ๊กตายางของผู้ใหญ่นามว่า ‘ลิลลิ’ (Lilli) การฟ้องร้องในแง่ที่ว่า Barbie Girl ทำให้ตุ๊กตาบาร์บี้เสียหายจึงถูกปัดตกไป ท้ายที่สุด ทาง MCA Records จึงรอดพ้นจากการฟ้องร้องครั้งนี้

แม้ว่าจะฟ้องกันไปสู้กันมาจนเสมือนคู่กัดกันอยู่พักหนึ่ง แต่ภายหลัง Mattel ก็ได้ยอมปรับตัวและ ‘ใจเย็น’ ตามคำแนะนำของผู้พิพากษา และได้สร้างโฆษณาตุ๊กตาบาร์บี้ออกมาในปี 2009 และได้นำเอาทำนองของ Barbie Girl มาประกอบ โดยปรับเปลี่ยนเนื้อเพลงให้ล่อแหลมน้อยลงและเหมาะสมกับเด็ก ๆ มากขึ้น

อย่างไรก็ตาม ปฏิเสธไม่ได้ว่าบทเพลง Barbie Girl ผลงานของ Aqua ก็ได้กลายเป็นเพลงประจำตัวของบาร์บี้ไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว แม้ว่า Mattel จะอยากให้มันเป็นหรือไม่ก็ตาม…

 

ภาพ : Getty Images / Aqua - Barbie Girl

อ้างอิง : 

Remember the ‘Barbie Girl’ song? Mattel actually sued, but was told ‘to chill.’ - The Washington Post

‘Barbie Girl’: Aqua’s Joyous, Meaningful Anthem Still Resonates - udiscovermusi

Incredibly dark meaning behind the lyrics of Aqua's Barbie Girl - LAD Bibile