กองทัพ 18 หัวเมือง : พันธมิตรปราบทรราชจาก ‘สามก๊ก’ ที่ล่มสลายเพราะผลประโยชน์

ชนวนเหตุสำคัญของสงครามและความแตกแยกครั้งสำคัญที่ถูกนำมาดัดแปลงเป็นนวนิยายอิงประวัติศาสตร์ขึ้นหิ้งอย่าง ‘สามก๊ก’ (Romance of the Three Kingdoms) ก็หลีกหนีไม่พ้น ‘โจรโพกผ้าเหลือง’ (Yellow Turban Rebellion) หรือวายร้ายอภิมหาทรราชอย่าง ‘ตั๋งโต๊ะ’ (Dong Zhuo) ที่ฉวยโอกาสในขณะที่บ้านเมืองกำลังลุกเป็นไฟ ยึดเมืองหลวงเพื่อเชิดหุ่นฮ่องเต้แห่งราชวงศ์ฮั่น และใช้กำปั้นเหล็กกุมอำนาจและกดขี่ผู้คนอย่างโหดเหี้ยม

วายร้ายอย่างตั๋งโต๊ะย่อมต้องมีฮีโร่เกิดขึ้นมาปราบ แต่ในสมัยนั้นจะให้หามนุษย์วิเศษที่มาพร้อมโล่หรือเศรษฐีที่มาพร้อมชุดเกราะเหาะเพื่อรวมตัวกันเป็นทีม Avengers ก็คงเป็นเรื่องเหนือจินตนาการ แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มี 

ความกำเริบเสิบสานของตั๋งโต๊ะได้สร้างแรงสั่นสะเทือนไปแทบจะทั่วแผ่นดิน จึงทำให้ผู้คนมากมาย โดยเฉพาะกับเหล่าหัวเมืองลุกฮือและรวมตัวกันขึ้นมาต่อต้าน ดังที่เราอาจจะรู้จักกันในนาม ‘กองทัพ 18 หัวเมือง’ หรือ ‘พันธมิตรพิชิตตั๋งโต๊ะ’ (Coalition Against Dong Zhuo) ที่ได้กรีธาทัพเดินทางมารวมตัว เพื่อชูดาบปาดเลือดและปฏิญาณด้วยเจตนาเดียวกัน - โค่นล้มตั๋งโต๊ะ 

หากเล่าเพียงเท่านี้ ก็แทบจะมิต่างอะไรกับ Avengers สักภาคหนึ่ง ที่ฮีโร่แต่ละคนอาสาร่วมมือกันเพื่อปราบวายร้ายให้หมดไป แต่ในความเป็นจริงอาจไม่สวยงามเช่นนั้น หากจะกล่าวว่าตั๋งโต๊ะคือหนึ่งในชนวนเหตุของความวุ่นวายที่จะตามมาในภายหลัง ก็คงเป็นการกล่าวอย่างไม่ครบถ้วน เพราะฟางเส้นใหญ่ที่ทำหน้าที่เสมือนเชื้อเพลิงชิ้นสำคัญที่เผาไหม้แผ่นดินจีนให้ลุกเป็นไฟและแตกแยกเป็นสงครามสามก๊ก หนีไม่พ้นการรวมพลังของเหล่าฮีโร่นามว่า กองทัพ 18 หัวเมือง

กองทัพหัวเมือง… Assemble!

ภายหลังจากที่รอดตายหวุดหวิดจากการมอบดาบ อดีตขุนนางฝ่ายในที่เคยสนิทชิดเชื้อกับตั๋งโต๊ะอย่าง ‘โจโฉ’ (Cao Cao) ก็ควบม้าหนีกลับบ้านของบิดาเพื่อรวบรวมไพร่พล แพร่สารกระจายเจตจำนงเพื่อหาร่วมมือโค่นทรราชไปทั่วทุกสารทิศ เหล่าขุนพลและเจ้าเมืองจากหัวเมืองมากมายต่างตอบรับและพร้อมรวมตัวกันเพื่อก่อตั้งเป็นกองกำลังพันธมิตรโค่นล้มตั๋งโต๊ะและฟื้นฟูราชวงศ์ฮั่น ไม่ว่าจะเป็น อ้วนเสี้ยว (Yuan Shao), อ้วนสุด (Yuan Shu), กองซุนจ้าน (Gongsun Zan) และซุนเกี๋ยน (Sun Jian) เป็นต้น

เหล่ากองทัพหัวเมืองที่ชูดาบประกาศจุดยืนว่า ‘ไม่เอาตั๋งโต๊ะ’ รวมกันได้เป็น 18 หัวเมือง ภายหลังจากที่นัดจุดนัดพบ เหล่ากองทัพจากพื้นที่ต่าง ๆ ก็เคลื่อนพลมารวมกันเพื่อกินเลี้ยงสังสรรค์ก่อนจะหารือร่วมกันถึงแนวทางการโค่นล้มตั๋งโต๊ะ โดยอ้วนเสี้ยว อดีตขุนนางจากตระกูลผู้ทรงเกียรติถูกเสนอให้เป็นผู้นำของพันธมิตรในครั้งนี้ ผู้นำบางคนอาจเห็นค้านที่ต้องมีใครสักคนได้ตำแหน่งหัวหน้าไปครอง แต่การยกมือเห็นด้วยน่าจะเป็นวิธีที่ดีที่สุด ณ ขณะนั้น นอกจากนั้น ซุนเกี๋ยน - บิดาของซุนกวนที่จะกลายเป็นหนึ่งในขั้วสำคัญของสามก๊กในเวลาต่อมา - ได้ตำแหน่งเป็นทัพหน้าทะลวงทัพตั๋งโต๊ะ

 

พันธมิตรวงแตก

แม้ว่าจะดูแข็งแกร่งทรงพลัง แต่ไส้ในของพันธมิตร 18 หัวเมืองก็เต็มไปด้วยความไม่เป็นเอกภาพ ความแก่งแย่งชิงดีชิงเด่นจนท้ายที่สุด การใหญ่ที่ชูดาบปฏิญาณร่วมกันก็ต้องล้มเหลวไม่เป็นท่า เพราะแต่ละคนขัดแข้งขัดขากันเอง

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดก็คงหนีไม่พ้นกรณีของ ซุนเกี๋ยนและอ้วนสุด ซุนเกี๋ยน พยัคฆ์ร้ายแห่งเมืองเตียงสา ผู้ดำรงตำแหน่งเป็นทัพหน้าสามารถตีฝ่าและทำผลงานในการคืบหน้าได้อย่างสำเร็จลุล่วงจนตั๋งโต๊ะต้องล่าถอย จนถึงขั้นว่าเสนอลูกสาวให้แต่งงานและสัญญาจะมอบตำแหน่งที่สำคัญให้กับลูกชาย แต่ซุนเกี๋ยนก็ปฏิเสธ

ในขณะที่ปฏิบัติการโค่นตั๋งโต๊ะดำเนินไปได้สวย อ้วนสุด ผู้ดำรงตำแหน่งเป็นผู้จัดการเสบียงก็ตัดสินใจที่จะไม่ส่งเสบียงให้กับซุนเกี๋ยน เหตุเพราะได้รับคำแนะนำจากที่ปรึกษาว่า ซุนเกี๋ยนก็เปรียบเสมือนหมาป่า การที่เขาสามารถโค่นตั๋งโต๊ะได้ อาจจะเป็นการส่งหมาป่าไปแทนที่กับพญาเสือ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ซุนเกี๋ยนต้องล่าถอยกลับมาเพราะเสบียงหมด

การชิงดีชิงเด่นกันเองภายในพันธมิตรถือเป็นรอยร้าวสำคัญที่ทำให้พวกเขาไปไม่ถึงฝั่งฝัน เริ่มต้นด้วยเป้าหมายเดียวกันที่หวังโค่นตั๋งโต๊ะ แต่ท้ายที่สุด เป้าหมายในใจของแต่ละคนกับพลิกผัน จากการบรรลุเพื่อส่วนรวม ผันแปรเป็นผลประโยชน์ส่วนตัว จากความกลัวว่าตั๋งโต๊ะจะทำลายบ้านเมือง กลายเป็นความกลัวว่าเพื่อนร่วมขบวนการจะดีเด่นเกินตน

ความไม่เป็นเอกภาพและความอิจฉาริษยากันเองนี้ก็เปรียบเสมือนรอยร้าวเล็ก ๆ ที่ส่งให้พันธมิตรหัวเมืองไปไม่ถึงฝั่งฝัน และทำให้การใหญ่ของกองทัพที่ทรงพลัง ต้อง ‘วงแตก’ และแยกย้ายกันไปอย่างน่าเสียดาย

แต่มันยังไม่จบเพียงเท่านั้น…

 

จาก Avengers สู่ Civil War

ไม่เพียงแค่กองทัพ 18 หัวเมืองล้มเหลวไม่เป็นท่าแม้จะมีกองกำลังมหาศาล แต่การวงแตกของพวกเขา กลับพลิกแสงสว่างแห่งความหวังให้กลายเป็นไฟแห่งความแตกแยกที่จะแผดเผาแผ่นดินให้เกิดความระส่ำระสายมากกว่าเดิมหลายเท่าตัว

ประโยคแรกของวรรณกรรมสามก๊กที่ระบุเอาไว้ว่า

 

“

คำโบราณว่า สถานการณ์ในแผ่นดินนี้

เมื่อแตกแยกมานานก็จักรวมสมาน

รวมสมานมานานก็จักแตกแยก

”

 

ถูกพิสูจน์ไว้อย่างชัดเจนจากกรณีของกองทัพ 18 หัวเมือง

เหล่าอดีตเพื่อนร่วมอุดมการณ์ที่เคยยืนเคียงข้างปาดเลือดปฏิญาณร่วมกันว่าจะโค่นตั๋งโต๊ะ ผ่านไปไม่นานพวกเขากลับหันหน้าฆ่าฟันกันเอง ไม่ว่าจะเป็น โจโฉกับอ้วนเสี้ยว, อ้วนเสี้ยวกับกองซุนจ้าน, โจโฉกับโตเกี๋ยม, เล่าปี่กับอ้วนสุด, หรือแม้แต่เล่าปี่กับโจโฉ

นับเป็นโศกนาฏกรรมของความหวัง ที่การรวมตัวกันเพื่อส่วนรวมกลับแหลกสลายเพราะผลประโยชน์ส่วนตัว กองทัพ 18 หัวเมืองไม่เพียงทำหน้าที่สะท้อนภาพของสิ่งที่สามก๊กมุ่งสื่อสาร - ความไม่จีรังในมิตรภาพ - แต่ยังเป็นภาพสะท้อนมาถึงสถานการณ์ปัจจุบัน เสมือนว่ามนุษย์เราไม่ขยับไปไหนเลย

เรื่องราวทั้งหมดนี้ทำให้เราน่าตั้งคำถามต่อว่า ในวันนั้น พวกเขาออกมารวมตัวกันเพื่อกอบกู้ความถูกต้องสู่อาณาจักร หรือริษยาที่ตั๋งโต๊ะครองตำแหน่งที่ตนเองอยากได้กันแน่?

 

ภาพ : สามก๊ก ฉบับละครโทรทัศน์ (1994)

อ้างอิง :
สามก๊ก ฉบับละครโทรทัศน์ (1994)
สามก๊ก ฉบับสมบูรณ์ (พ.ศ. 2487) โดย หลัว กวั้นจง, แปลโดย เจ้าพระยาพระคลัง (หน)