‘แป๊ด’ ดวงฤทัย เอสะนาชาตัง : สตรีผู้ทุ่มทั้งชีวิตและเชื่อมั่นในหนังสือ

คุณเชื่อไหมว่า หนังสือกำลังจะตาย?

ทุกคนอาจมีคำตอบเป็นของตัวเอง แต่สำหรับแป๊ด ดวงฤทัย เอสะนาชาตัง เธอไม่เชื่อ เธอไม่คิดว่าหนังสือกำลังจะตาย

เพราะใจที่รักหนังสือ คลุกคลีกับหนังสือมาทั้งชีวิต เธอจึงเลือกที่จะเปิดร้านหนังสือ ‘ก็องดิด’ ร้านหนังสืออิสระที่ส่วนใหญ่จะเป็นหนังสือวรรณกรรมและทฤษฎีปรัชญาเบื้องหลังสังคม

แต่ล่าสุด วงการหนังสือไทยก็ต้องเสียเธอคนนี้ไปอย่างไม่มีวันกลับ เมื่อมีข่าวรายงานว่า ‘แป๊ด’ ดวงฤทัย เอสะนาชาตัง เจ้าของสำนักพิมพ์ระหว่างบรรทัด และเจ้าของร้านหนังสือก็องดิด เสียชีวิตอย่างสงบ เมื่อคืนวันที่ 17 ตุลาคม 2567 ที่ผ่านมา

ถึงเธอจะจากไป แต่หนังสือยังอยู่ และที่สำคัญร้านหนังสือก็องดิดยังอยู่

เพราะสำหรับแป๊ดแล้ว หนังสือคือสิ่งที่ต่อลมหายใจให้กับเธอ และเธอก็พร้อมทั้งชีวิตเพื่อ ‘หนังสือ’

สตรีผู้เชื่อมั่นใน ‘หนังสือ’

ในวันที่หลายคนเลือกอ่านข่าวสารและความรู้ผ่านออนไลน์ แต่แป๊ดก็เป็นหนึ่งในคนที่เชื่อว่า ไม่ว่าอย่างไร หนังสือจะยังคงไปต่อได้ 

เธอจึงยอมทุ่มทั้งชีวิตเพื่อสิ่งนี้ แป็ดเองเคยบอกไว้แบบนั้น

“ตั้งแต่พี่เรียนจบมา งานแรกก็ทำนิตยสาร จากนั้นทำพ็อคเก็ตบุ๊ค จนสุดท้ายก็มาทำสำนักพิมพ์เอง ก่อนจะมาทำร้านหนังสือ พี่ก็คิดไม่ออกเลยว่าจะทำอาชีพอื่นได้ มีอาชีพเดียวที่เราอยากทำ ตั้งแต่มัธยม ก็มาทางนี้ตลอดไม่เคยไปทางอื่นเลย 

“ถ้าถามว่าเชื่อมั่นไหม ก็ทุ่มทั้งชีวิตไม่ได้คิดถึงอย่างอื่นเลย”

อย่างน้อย เธอก็จะได้เรียนรู้กระบวนการทำหนังสือทุกขั้นตอน ตั้งแต่ขั้นตอนการผลิตไปจนถึงการส่งมอบให้กับคนอ่าน 

“เราอยากรู้ให้หมดเลยว่าหนังสือเล่มหนึ่งมันเดินทางอย่างไรบ้าง อ่านแล้ว เขียนแล้ว ก็เหลือเป็นคนขายนี่ล่ะ  ตอนนั้นพี่ก็เลยตัดสินใจขอทำร้านต่อ ตอนนั้นยังเป็นร้านเล็กๆเราคิดว่าเราพอทำคนเดียวได้… ”

ดังนั้น การเปิดร้านหนังสืออย่าง ‘ก็องดิด’ จึงเป็นคำตอบ ที่ ณ ตอนนั้น เป็นร้านเล็ก ๆ ที่เปิดให้ผู้คนแวะเวียนเข้ามาเลือกหนังสือที่เขามองหา และมากกว่านั้น นอกจากหนังสือออกใหม่ ที่ร้านก็องดิดจะมีหนังสือวรรณกรรมไทย วรรณกรรมแปล และหนังสือทฤษฎีแนวคิดปรัชญาที่สะท้อนเบื้องหลังความเป็นไปของสังคม

อีกทั้งยังมีวงเสวนาว่าด้วยเรื่องหนังสือที่จะชวนนักอ่านมาตีความและแลกเปลี่ยนแนวคิดกันในร้าน ๆ เล็กที่ตั้งอยู่แถวสี่แยกคอกวัว

ถึงจะมีความตั้งใจมุ่งมั่นตั้งใจ แต่ด้วยความเป็นมือใหม่ ผ่านไป 2 ปี เธอก็เลือกที่พักร้านหนังสือชั่วคราว

“ผ่านไปสองปีก็รู้สึกว่าเราเองเริ่มไม่ไหวล่ะ เพราะทำสำนักพิมพ์อยู่ด้วย เลยตัดสินใจพักร้านก็องดิดไว้ชั่วคราวก่อนดีกว่า”

ก่อนที่ร้านหนังสือจะกลับมาอีกครั้งในรูปแบบใหม่ที่ตั้งอยู่ใจกลางเมือง และทำหน้าที่ที่เป็นมากกว่าร้านหนังสือ

การกลับมาของ ‘ก็องดิด’ ร้านหนังสืออิสระ สถานที่พบปะ ในธรรมชาติกลางเมือง

ถ้าจะมองกลับไปยังนิยามความหมายของคำว่า ‘ก็องดิด’ ชื่อนี้ไม่ใช่คำที่คิดขึ้นมาใหม่ แต่เป็นชื่อวรรณกรรมแนวเสียดสีสังคมของวอลแตร์ นักปรัชญาชาวฝรั่งเศสชื่อดัง

ก็องดิดเป็นคนที่ผ่านอุปสรรคในชีวิตมามากมาย แต่ก็บอกเราว่า ถ้ายังเชื่อมั่นในตัวเอง ไม่ว่าชีวิตจะยากแค่ไหน ‘จงทำในสิ่งที่ทำอยู่ต่อไป’ 

เหมือนกับแป็ด เจ้าของร้านหนังสือก็องดิดที่ไม่เคยบอกลาหนังสือเลยสักครั้ง…

เช่นเดียวกับการกลับมาของร้านหนังสือ ‘ก็องดิด’ ครั้งที่ 2 ดูเหมือนกระแสตอบรับจะดีขึ้น เนื่องจากร้านไม่ได้เล็กแบบเดิม แต่เป็นร้านที่พอจะมีพื้นที่ให้ผู้คนได้พูดคุยกัน และมีร่มไม้ปกคลุมพอที่จะสร้างบรรยากาศที่ทำให้เรามีความสุขและเต็มใจที่จะเปิดหนังสืออ่านสักเล่ม

ก็องดิดเป็นร้านหนังสือที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่ใช้ชื่อว่า ‘The Jam Factory’ ร้านใหม่ที่ออกแบบโดยดวงฤทธิ์ บุนนาค ที่มีจุดเด่น คือ ทำให้คนรักหนังสือมารวมตัวกัน และช่วยตามหาหนังสือที่นักอ่านรอคอย และยังคงมีงานเสวนาสำหรับหนอนหนังสือด้วย

ถึงไม่มี ไม่วางขาย ไม่มีอยู้ในสต๊อก แป๊ดก็จะไปตามหามาจนได้

“สำหรับพี่จุดเด่นของก็องดิดคือการเลือกหนังสือและการพบปะกันของคนในร้าน บางทีลูกค้ามาตามหาหนังสือที่เคยเห็นในร้านเก่า พี่ก็ไปไล่หาให้ในลังที่ยังไม่ได้จัดจนเจอ หรือภาพ คนซื้อกับเจ้าของร้านนั่งคุยแลกเปลี่ยนกัน พี่ได้เพื่อนเพิ่มเยอะมาก มีลูกค้าทั้งหน้าเก่าหน้าใหม่”

และการมีอยู่ของร้านหนังสือก็องดิดก็บอกว่า หนังสือยังสำคัญและไม่มีวันตาย

“มีอยู่ครั้งหนึ่งที่มีคนเคยเข้ามาขอบคุณที่มาเปิดร้านหนังสือในที่แห่งนี้ เพราะว่ารู้สึกควรมีร้านหนังสือในทุกชุมชน

“พี่ก็อ่านออนไลน์เยอะเหมือนกัน แต่ขณะเดียวกันเรายังต้องการหนังสือเล่ม ต้องการอ่านอะไรที่อ่านได้นาน ๆ อ่านแล้วได้ใคร่ครวญ หรือเอามาอ่านเมื่อไหร่ก็ได้ 

“พี่ว่าหนังสือมันไม่ตาย ตอนนี้เห็นชัดขึ้นเรื่อย ๆ ว่าหนังสือที่อยู่ได้ต้องเฉพาะด้านจริง ๆ ลึกจริง ๆ วรรณกรรมแปล วรรณกรรมไทยทั้งหลายมันหมดยุคที่จะมาหว่านอะไรให้มันเหมือนกันแล้ว ฟองสบู่แบบนั้นมันหายไปแล้ว”

 

หยุดพักหน้าร้าน ‘ก็องดิด’ อีกครั้ง

เมื่อวันที่ 16 เมษายน 2567 เฟซบุ๊กของร้านของก็องดิด ประกาศว่า ร้านก็องดิดที่ The Jam Factory จำเป็นต้องปิดหน้าร้านด้วยเงื่อนไขทางสถานที่ 

“เรียน นักอ่านที่รัก

“ตลอดช่วงเวลาที่ผ่านมาระยะหนึ่ง ร้านหนังสือก็องดิดมีความจำเป็นจะต้องปิดหน้าร้านที่ The Jam Factory ชั่วคราว เนื่องจากประสบปัญหาทางด้านสถานที่ แต่จนถึงขณะนี้ ปัญหาดังกล่าวก็ยังไม่ได้ข้อยุติ ร้านหนังสือก็องดิดจึงขออภัยที่ต้องแจ้งให้ทราบว่า ร้านหนังสือก็องดิดที่ The Jam Factory ยังคงจะต้องปิดให้บริการที่หน้าร้านต่อไป 

“อย่างไรก็ตาม เรายังยินดีให้บริการแก่ผู้อ่านทางออนไลน์ในทุกช่องทาง ทั้งทาง facebook, instagram, X และ Shopee : candidebooks โดยหวังอย่างยิ่งว่า เราจะสามารถกลับมาเปิดให้บริการที่หน้าร้านได้ในเร็ววัน

“ขอขอบคุณที่ติดตามและสนับสนุนร้านก็องดิดด้วยดีเสมอมานะคะ”

ถึงจะต้องปิดหน้าร้านไป และแป๊ดจะไม่อยู่เป็นหัวเรือใหญ่ของ ก็องดิดแล้ว แต่เราเชื่อเป็นอย่างยิ่งว่า ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ก็องดิดเป็นอีกหนึ่งร้านหนังสืออิสระที่ช่วยต่อลมหายใจให้กับวงการหนังสือไทย

เหมือนที่ครั้งหนึ่ง แป๊ดเคยให้สัมภาษณ์กับเว็บไซต์ Unlockmen ว่า  ก็องดิด คือ ร้านหนังสือไม่เพียงต่อลมหายใจให้หนังสือ แต่ยังช่วยต่อลมหายใจให้กับเธอเองด้วย

“จะบอกว่าทำอะไรเพื่อสังคมมันก็ไม่ใช่เสียทีเดียว เราก็ทำเพื่อตัวเองด้วย มันเป็นเรื่องที่เราชอบ เราก็ทำมันเหมือนต่อลมหายใจตัวเองด้วย”

 

ภาพ : ร้านหนังสือก็องดิด, เฟซบุ๊ก Duangruethai Candide 

 

อ้างอิง

ร้านหนังสือตายไม่มีปัญหา ตราบที่คนยังอ่าน "แป๊ด ดวงฤทัย" เจ้าของร้านหนังสือก็องดิด / Unlockmen

ดวงฤทัย เอสะนาชาตัง: ร้านหนังสืออิสระในเมืองหลวงฝันสลาย / The Voters Thai

“Candide Bookshop” พูดคุยกับร้านหนังสือก็องดิด พื้นที่เพื่อคนรักการอ่านที่ไม่เหมือนใคร / Dooddot