สราวุฒิ อยู่วิทยา : ถอดบทเรียนธุรกิจเครื่องดื่มที่คืนน้ำมากกว่าน้ำที่ใช้

หลายคนอาจคิดว่า น้ำคือทรัพยากรที่มีไม่จำกัด เพราะพื้นที่บนโลกใบนี้ 3 ใน 4 ส่วนปกคลุมไปด้วยน้ำ แต่นั่นคือภาพลวงตา เพราะกว่า 97 เปอร์เซ็นต์ที่เห็นเป็นน้ำเค็มในทะเลและมหาสมุทร ซึ่งมนุษย์ไม่สามารถใช้อุปโภคบริโภค ส่วน 3 เปอร์เซ็นต์ที่เป็นน้ำจืด เราก็ไม่สามารถเข้าถึงได้ทั้งหมด

“วันนี้เราเห็นข่าวน้ำท่วมกันบ่อย เราจะรู้สึกว่าน้ำมันเยอะ แต่ความเป็นจริงมีการเก็บสถิติมาตลอด 30 ปี พบว่า pattern (รูปแบบ) ปริมาณน้ำฝนที่ตกในประเทศไทยน้อยลงไปเรื่อย ๆ แต่ที่เราเจอน้ำท่วมแบบนี้ ก็เพราะว่า rain bomb (ฝนตกหนักระยะเวลาสั้น ๆ ในพื้นที่จำกัด) สภาวะสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไป น้ำน้อยลง แต่เราก็ยังเจอน้ำท่วมกันอยู่ดี”

สราวุฒิ อยู่วิทยา ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร กลุ่มธุรกิจ TCP กล่าวในงาน The Standard Economic Forum 2024 หัวข้อ Water Resilience: Guiding Thailand’s Businesses Through The Climate Crisis Era คู่มือบริหารจัดการน้ำ พาธุรกิจไทยฝ่าวิกฤตโลกร้อน

“จริง ๆ ปัญหาของน้ำในโลกนี้มีแค่ 3 เรื่องเท่านั้นครับ หนึ่งก็คือน้ำไม่พอ น้ำน้อยเกินไปที่เรียกว่าน้ำแล้ง สองก็คือน้ำมากเกินไปเรียกว่าน้ำท่วม และสามที่สำคัญเหมือนกันก็คือเรื่องของคุณภาพน้ำที่ตกต่ำลงเรื่อย ๆ หลายพื้นที่ในโลกใบนี้มีน้ำ แต่มีคุณภาพที่ไม่สามารถนำมาใช้งานได้”

เขาเผยข้อมูลจากเวิลด์แบงก์ ซึ่งเตือนว่า ปัญหาเหล่านี้ถ้าไม่รีบแก้ไข ภายใน ค.ศ. 2050 จีดีพีทั่วโลกจะตกต่ำรุนแรงคิดเป็นมูลค่าไม่ต่ำกว่า 4.5 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ และผลสำรวจในภาคธุรกิจจากบรรดาซีอีโอบริษัทยักษ์​ใหญ่ทั่วโลกก็พบว่า ปัญหาน้ำอาจก่อความเสียหายได้มากถึง 225,000 ล้านดอลลาร์ในอนาคต

“วันนี้ถ้าเราไม่ทำอะไรเลย เรานั่งอยู่เฉย ๆ ไม่ทำอะไรเรื่องน้ำเลย ต้นทุนของการที่เราจะไปทำในภายหลังมันจะสูงขึ้นถึง 5 เท่าตัว พูดง่าย ๆ คือ ทำอะไรได้วันนี้ทำเถอะครับ เพื่อทำให้ปัญหาเรื่องน้ำ มันจะไม่รุนแรงมากไปกว่านี้”

น้ำนอกจากจะเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลก น้ำยังเป็นวัตถุดิบหลักในการดำเนินธุรกิจของหลายองค์กร โดยเฉพาะกลุ่มธุรกิจ TCP ซึ่งเป็นผู้ผลิตเครื่องดื่มมากมายภายใต้แบรนด์ กระทิงแดง เรดบูล เรดดี้ โสมพลัส สปอนเซอร์ แมนซั่ม และเพียวริคุ

ด้วยเหตุนี้กลุ่มธุรกิจ TCP จึงให้ความสำคัญกับดูแลน้ำอย่างยั่งยืนมาเป็นเวลายาวนาน และเป็นบริษัทที่พูดได้เต็มปากว่า ประสบความสำเร็จในการคืนน้ำให้กับสังคม มากกว่าน้ำที่นำไปใช้ในกระบวนการผลิตทั้งหมด จนหลายคนตั้งคำถามว่า พวกเขาทำได้อย่างไร

เคล็ดลับคืนน้ำกลับมากกว่าที่ใช้

สราวุฒิ เปิดเผยว่า ขั้นตอนแรกที่ทุกธุรกิจควรทำเพื่อช่วยโลกสร้างความยั่งยืน คือ การกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนในบริบทที่องค์กรของตัวเองสามารถปฏิบัติได้จริง ซึ่งในรายของกลุ่มธุรกิจ TCP คือการประกาศว่า “จะคืนน้ำกลับสู่ธรรมชาติให้มากกว่าน้ำที่ใช้ในการผลิต” ภายใต้แผน Net Water Positive 2030

เมื่อมีเป้าหมายชัดเจน ขั้นตอนต่อไปคือ การวางแผนและนำไปปฏิบัติ โดยขั้นตอนนี้แบ่งเป็น 2 ส่วนหลัก ๆ คือ การใช้น้ำให้เกิดประโยชน์สูงสุดในกระบวนการผลิต (In Process) และช่วยพัฒนาแหล่งน้ำนอกกระบวนการผลิต (After Process) เพื่อให้บรรลุเป้าหมายคืนน้ำมากกว่าที่ใช้ในธุรกิจของตัวเอง

ในส่วนของ In Process สราวุฒิ บอกว่า เรามีการบริหารจัดการน้ำภายในให้มีประสิทธิภาพสูงที่สุด โดยสร้างความยั่งยืนเรื่องน้ำ โดยครึ่งหนึ่งของพื้นที่มีการทำเป็นพื้นที่เก็บน้ำขนาดใหญ่ เพื่อให้เพียงพอกับการผลิตทั้งปี (กรณีที่ปีไหนมีปริมาณน้ำไม่เพียงพอ) มีระบบบำบัดน้ำเสียบำบัด  สามารถหมุนเวียนกลับมาใช้ในระบบใหม่ในโรงงานได้ 100% 

ขณะเดียวกันยังนำเทคโนโลยีอัจฉริยะมาติดตั้ง เพื่อตรวจวัดค่าต่าง ๆ ให้การผลิตมีประสิทธิภาพสูงสุด ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้ช่วยลดการใช้น้ำถึง 24 เปอร์เซ็นต์ นับจากปี 2019 เป็นต้นมา และยังมีการติดตาม ‘คาร์บอน ฟุตปรินต์’ ยังมีการจัดทำ ‘วอเตอร์ ฟุตปรินต์’ เพื่อให้มั่นใจว่า สินค้าแต่ละตัวมีผลกระทบต่อทรัพยากรน้ำมากน้อยเพียงใด

เมื่อประสบความสำเร็จในการพึ่งพาตนเองเรื่องน้ำ ก็มาถึงส่วน After Process ที่ออกไปช่วยสังคมภายนอก โดยกลุ่มธุรกิจ TCP เข้าไปร่วมมือกับภาครัฐ รวมถึงองค์กรผู้เชี่ยวชาญเรื่องน้ำ และคนในพื้นที่ จัดทำโครงการพัฒนาแหล่งน้ำมายาวนานตั้งแต่ ‘อีสานเขียว’ ‘รักน้ำ’ จนกระทั่ง ‘TCP โอบอุ้มลุ่มน้ำไทย’ โดยโครงการหลังเป็นการพัฒนาแหล่งน้ำทั้งบนดินและใต้ดินใน 3

ลุ่มน้ำสำคัญ คือ ‘ยม’ ‘โขง’ และ ‘บางปะกง’

“ผลลัพธ์ที่เราได้ตั้งแต่ปี 2019 ที่เราทำกันมา ปัจจุบันเราคืนน้ำกลับสู่ธรรมชาติไปแล้ว 17 ล้านลูกบาศก์เมตร เราทำงานใน 21 จังหวัด มีทั้งหมด 513 โครงการ และเราสร้างผลกระทบเชิงบวกให้กับชุมชนไม่ต่ำกว่า 40,000 ครอบครัว” สราวุฒิ กล่าว

ใช้เวลา - หมั่นพัฒนาตัวเอง

ขั้นตอนที่สาม เพื่อให้การบริหารจัดการน้ำประสบความสำเร็จ สราวุฒิ บอกว่า เราต้องเตือนตัวเองเสมอว่า ‘การแก้ปัญหาน้ำใช้เวลายาวนานเหมือนการเดินทางไกล’ โดยยกตัวอย่างการทำงานของกลุ่มธุรกิจ TCP ที่เริ่มจากวิสัยทัศน์ของ ‘เฉลียว อยู่วิทยา’ ผู้ก่อตั้งบริษัท ซึ่งตัดสินใจใช้พื้นที่ขนาดมหึมาในโรงงานของตัวเองสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ไว้ใช้ในการผลิตมาตั้งแต่ยุคเริ่มต้น

จากนั้นจึงค่อย ๆ พัฒนากระบวนการผลิต และออกไปทำโครงการช่วยเหลือชุมชนภายนอกมาตั้งแต่อดีต จนกระทั่งปัจจุบันบริษัทประสบความสำเร็จในเป้าหมายคืนน้ำกลับสู่ชุมชนมากกว่าน้ำที่ตัวเองใช้ในที่สุด

อย่างไรก็ตาม แม้เป้าหมายจะบรรลุเรียบร้อยแล้ว แต่สราวุฒิ ยังย้ำว่า เรายังไม่ควรหยุดพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้นไปเรื่อย ๆ และนั่นคือ key success หรือเคล็ดลับความสำเร็จข้อสุดท้ายที่ฝากไว้ให้กับผู้นำองค์กรทุกคน

เขาบอกว่า เป้าหมายต่อไปของกลุ่มธุรกิจ TCP เรื่องน้ำ คือ การยกระดับไปสู่สากล ด้วยการนำงานต่างๆ ในด้านน้ำมาทวนสอบกับองค์กรน้ำระดับโลกอย่าง Alliance for Water Stewardship เพื่อยื่นขอใบรับรองมาตรฐานว่าแนวทางบริหารจัดการน้ำที่ทำมาของกลุ่มธุรกิจ TCP เป็นไปตามหลักสากล

ขณะเดียวกันก็แลกเปลี่ยนข้อมูลกับผู้เชี่ยวชาญในต่างประเทศ เพื่อพัฒนาองค์ความรู้ที่มีอยู่ให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป ซึ่งประโยชน์ที่ได้ จะไม่ตกอยู่แค่องค์กรธุรกิจของตนเองเท่านั้น แต่ยังส่งผลดีกับชุมชนและมนุษย์ทุกคนบนโลก เพื่อเป้าหมายสูงสุด นั่นก็คือ การทำให้น้ำซึ่งเป็นทรัพยากรที่เรามีอย่างจำกัด อยู่คู่โลกและสิ่งมีชีวิตทุกชนิดต่อไปอีกยาวนาน ร่วมกันทำวันนี้เพื่อวันพรุ่งนี้ที่ดีกว่าด้วยกัน