ความสุขที่แท้เป็นอย่างไร รู้จักหน้าตาของความสุขกับงานสัปดาห์ความสุขสากล

ความสุขของคุณหน้าตาเป็นแบบไหน? ความสุขที่แท้สร้างได้อย่างไร? 

คำถามเหล่านี้ตอบไม่ง่าย แต่การใช้ชีวิตโดยไม่เคยใคร่ครวญถึงสิ่งที่เป็นความสุขอาจพัดพาชีวิตไปอยู่ในจุดที่ตรงข้ามกับความต้องการที่แท้จริงของเรา ในช่วงเดือนมีนาคมหรือเดือนแห่งความสุขสากล เราจึงอยากชวนทุกคนมาค้นหาคำตอบ แลกเปลี่ยนความหมายของความสุขร่วมกันที่งาน สัปดาห์ความสุขสากล 2024 โดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับภาคีเครือข่าย จัดขึ้นภายใต้แนวคิด Happiness Connects ความสุขที่เชื่อมโยงเราไว้ด้วยกัน 

เพื่อสื่อสารให้คนในสังคมไทยเข้าใจและเข้าถึงความสุข ผ่านประสบการณ์ตรง บนเส้นทางแห่งความสุข 8 เส้นทาง พร้อมกิจกรรมที่จัดเต็มกว่า 50 กิจกรรม ตั้งแต่วันที่ 20 มีนาคม - 4 เมษายน 2567 

นอกจากนี้ The People ยังได้สนทนากับ นพ.พงศ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) คนล่าสุด ผู้ผ่านประสบการณ์การทำงานทั้งในโรงพยาบาล ลงพื้นที่ไปรักษาคนไข้ในชุมชน ทั้งยังมีแพสชันในงานจิตอาสาเป็นอย่างมาก 

นิยามความสุขของคุณหมอ ไม่ได้มองเพียงเรื่องทางวัตถุหรือความสุขส่วนตนเท่านั้น แต่เป็นความสุขที่เกิดจากการเชื่อมโยงตัวเองกับผู้คน ชุมชน สังคมรอบข้าง และโลกกว้างทั้งใบ ใครที่ยังทุกข์เพราะหาสุขไม่เจอ รู้สึกเหน็ดเหนื่อยอยู่เพียงลำพัง หรืออาจยังไม่รู้ว่าความสุขที่แท้จริงคืออะไร บทสนทนากับคุณหมออาจนำพาคุณไปสู่การค้นพบความสุขที่แท้ของตนเองได้ 

 

ความสุขที่แท้ เหนือกว่าความสุขส่วนตน

เมื่อพูดถึงความสุข นอกจากสุขกาย-สุขใจ คุณหมอเริ่มต้นด้วยการบอกว่ายังมีความสุขในอีกมิติหนึ่ง คือสุขภาวะทางปัญญา ที่หลายคนอาจไม่เคยคิดใคร่ครวญถึง ความสุขแบบนี้สำคัญต่อการใช้ชีวิตในปัจจุบันเป็นอย่างยิ่ง 

“สุขภาวะทางปัญญา จะเกิดขึ้นเมื่อเราเริ่มคิดถึงสิ่งที่อยู่ ‘เหนือตน’ หมายความว่าเราคิดคำนึงถึงคนรอบตัว สังคมรอบข้าง และอาจจะกว้างไปถึงโลกทั้งใบ โดยที่มีเราเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งเหล่านี้ ถ้าถามว่าทำไมการคิดถึงคนอื่น ทำเพื่อคนอื่นถึงให้ความสุขกับเราได้อย่างยั่งยืนกว่า เพราะการโดดเดี่ยวตัวเองออกจากสังคมจะทำให้เราคิดคับแคบเพียงแค่การ ‘อยู่รอด’ หรือทำอย่างไรให้เราปลอดภัย ยังมีชีวิตต่อไปในวันพรุ่งนี้ แล้วเราก็จะเครียด ผิดหวังได้ง่าย แต่การเชื่อมโยงตัวเองกลับมาสู่สังคม ชุมชน ธรรมชาติรอบตัวจะทำให้เราคิดว่า เรากำลัง ‘อยู่ร่วม’ กับสิ่งเหล่านี้ เราไม่ได้โดดเดี่ยว แล้วชีวิตนี้ก็จะเป็นชีวิตที่มีความหมายมากขึ้น” 

ก่อนจะก้าวสู่บทบาทผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ คุณหมอได้ร่วมงานกับทาง สสส. มากว่า 20 ปี โดยเฉพาะงานรณรงค์ให้คนไทยตระหนักรู้ถึงการดูแลสุขภาวะอย่างถูกต้องมากขึ้น ประสบการณ์ที่ผ่านมาทำให้คุณหมอพบกับคนที่มีจิตอาสา อยากผลักดันเรื่องดี ๆ อย่างมากมาย

“สิ่งที่ผมค้นพบคือ มนุษย์เรามีสิ่งที่น่าทึ่งมาก เราสามารถทำสิ่งต่าง ๆ เพื่อคนอื่น หรือแม้กระทั่งเสียสละบางสิ่งบางอย่างเพื่อให้สังคมหรือส่วนรวมดีขึ้น มนุษย์ที่ทำในสิ่งเหล่านี้ได้คือมนุษย์ที่มีสุขภาวะทางปัญญา หรือมนุษย์ที่รู้ว่าเรากำลังทำอะไร เพื่ออะไร แล้วเราก็จะอยู่เหนือจากคำวินิจฉัยของคนอื่น” 

ความทุกข์ร่วมกันของคนในสังคมคือ หลาย ๆ ครั้งเรามัวแต่ไปวิ่งตามคนอื่นมากเกินไป หวั่นไหวง่ายต่อคำพูดของคนอื่น สาเหตุเป็นเพราะบางมิติของระบบทุนนิยมผลักดันให้มนุษย์แข่งขัน ชิงดีชิงเด่นกันมากเกินไป 

“ระบบทุนนิยมไม่ได้แย่ไปทั้งหมด อย่างน้อยก็เป็นระบบที่ขับเคลื่อนโลกให้เจริญเติบโตมาจนถึงวันนี้ แต่ต้องยอมรับว่า ในบางมิติระบบนี้ออกแบบให้เรามุ่งแต่ทำเพื่อตัวเอง ดูดทรัพยากรให้มาก ๆ โดยหวังว่าเราจะมีความสุขมากขึ้น สุดท้ายก็พบกับความเครียด ความผิดหวัง เพราะโลกไม่เป็นอย่างใจ แต่ถ้าเรามีสุขภาวะทางปัญญาที่ดี เราจะสามารถใช้ทุนนิยมเป็นเครื่องมือที่จะบริหารจัดการทรัพยากรได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ละทิ้งการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ให้สังคมและคนรอบข้าง” 

 

 

จิ๊กซอว์ขับเคลื่อนสู่สังคมแห่งความสุข 

สสส. เชื่อว่าทุกคนมีความมุ่งมาดปรารถนาที่จะทำเพื่อคนอื่น มีความสุขเมื่อได้เห็นเพื่อนร่วมสังคมมีความสุข มีความฝันที่จะได้เห็นผู้คนในโลกใบนี้มีแต่ความเกื้อกูลซึ่งกันและกัน สสส. จะเชื่อมโยงพวกเขาให้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ตลอดจนคอยสนับสนุนให้เครือข่ายเหล่านี้มีความแข็งแกร่งมากขึ้น เพื่อสื่อสารค่านิยมใหม่ ๆ ออกไปสู่สังคมวงกว้าง 

“กลุ่มคนเหล่านี้ถึงแม้จะยังเป็นกลุ่มเล็ก ๆ แต่พวกเขามีพลังที่ยิ่งใหญ่ และมองสังคมในมิติที่ลึกซึ้งมาก ความน่าทึ่งคือ ความเชื่อและพลังเหล่านี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมาโดยไม่จำเป็นต้องมีกระบวนการสั่งการ ไม่ได้มีใครไปบอกว่าพวกเขาต้องสร้างมันขึ้นมา แต่มันมาจากความรู้สึกจากหัวใจของเขาว่า เขาอยากทำ เขาอยากช่วยเหลือ เขาอยากร่วมไม้ร่วมมือกันทำเพื่อสังคมที่เขาอยู่” 

สสส. ในยุคของคุณหมอ จะเพิ่มความเข้มข้นเรื่องการเป็นกลไกหนุนเสริมให้กระบวนการทางสังคมทุกฝ่ายขับเคลื่อนไปได้อย่างแข็งแกร่ง ผนึกกำลังจากทุกภาคส่วนอย่างแน่นแฟ้น ทั้งภาคประชาชน ภาคประชาสังคม ภาควิชาการ ภาคราชการ รวมถึงในฟากฝั่งของการขับเคลื่อนนโยบายทางการเมือง 

“ทุกภาคส่วนล้วนสำคัญ เปรียบดั่งจิ๊กซอว์ที่ขาดตัวใดตัวหนึ่งไปไม่ได้ ถ้าทุกฝ่ายเอาพลังที่มีมาร่วมกัน มองไปที่เป้าหมายเดียวกัน ก็จะขับเคลื่อนไปสู่ความสำเร็จได้” 

 

Happiness Connects ความสุขที่เชื่อมโยงเราไว้ด้วยกัน 

20 มีนาคมของทุกปีถือเป็นวันความสุขสากล สำหรับปีนี้ สสส. มองว่าเป็นช่วงเวลาสำคัญของการสื่อสารความสุขในมุมของสุขภาวะทางปัญญา เพราะโลกกำลังผันผวน หมุนไว จนหลายคนเกิดความทุกข์เพราะไม่เท่าทัน จึงเป็นที่มาของการจัดงานสัปดาห์ความสุขสากล 2024 ระหว่างวันที่ 20 มีนาคม - 4 เมษายน 2567

“ทุกวันที่ 20 มีนาคม สหประชาชาติกำหนดให้เป็นวันความสุขสากล ซึ่งแนวคิดในปีนี้คือ Happier Together ที่สะท้อนให้เห็นว่า ความสุขของมนุษย์เราเกิดจากการมาอยู่ร่วมกัน ถ้าเราไม่โดดเดี่ยว ต่างคอยช่วยเหลือพยุงกันไป เราก็จะมีความสุขมากขึ้น ซึ่งแนวคิดนี้ตรงกับสิ่งที่ทาง สสส. เชื่อมาโดยตลอด เมื่อจัดงานสัปดาห์แห่งความสุข เราจึงใช้ชื่อธีมที่สอดคล้องกันไปว่า Happiness Connects เพื่อจะเน้นย้ำว่า เราต้องการร่วมพลังกับภาคีเครือข่ายต่าง ๆ เพื่อส่งต่อเรื่องของความสุขในมิติของสุขภาวะทางปัญญาร่วมกัน” 

โดยสัปดาห์ความสุขสากล 2024 นำเสนอเรื่องราวความสุข วิธีการค้นหาความสุขด้วยการเชื่อมโยงตัวเองกับสังคม จัดทั้งในรูปแบบ Online และ On-Site ไฮไลต์คือกิจกรรมที่จะชวนทุกคนออกเดินทางตามหาความสุขจากแผนที่ 8 เส้นทาง ซึ่งประกอบด้วยความสุขจากการสัมผัสประสบการณ์ในมิติต่าง ๆ ประกอบด้วย การทำงานศิลปะ การสัมผัสธรรมชาติ การเคลื่อนไหวทางกาย การร่วมแรงเป็นชุมชน การทำงาน การทำงานจิตอาสา การภาวนา และการศึกษาเรียนรู้ 

“แผนที่ 8 เส้นทางจะทำให้ทุกคนเข้าใจว่า ความสุขที่แท้จริงของเราในชีวิตช่วงนี้คืออะไร ความสุขมีที่มาหลากหลาย คนเราชอบอะไรไม่เหมือนกัน อยู่ที่ว่าแต่ละคนจะเชื่อมโยงกับมิติไหน สำหรับผม ความสุขคือการได้ทำงานจิตอาสา ซึ่งในชีวิตประจำวัน ผมพยายามแบ่งเวลากับงานที่เป็นเรื่องจิตอาสาอยู่เสมอ” 

 

งานจิตอาสาทำให้อัตราลดลง

นอกจากการทำงานในวิชาชีพแพทย์ตามที่ร่ำเรียนมา ทุกสัปดาห์คุณหมอจะนำเอาทักษะความรู้ไปบอกเล่าผ่านรายการวิทยุ เพื่อแบ่งปันให้กับผู้คนที่สนใจ นอกจากนี้ ยังใช้พื้นที่บางส่วนใกล้ ๆ บ้าน เปิดให้คนในชุมชนได้เข้ามาใช้ทำการเกษตรเพื่อหารายได้เสริม ตลอดจนเข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ กับชุมชน อย่างเช่น การคัดแยกขยะเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมของโลก 

“กิจกรรมจิตอาสาเหล่านี้ไม่ได้ให้รายได้กับผม ไม่ได้ทำให้ผมร่ำรวยขึ้น แต่กลับให้สิ่งสำคัญที่เงินซื้อไม่ได้ นั่นคือการทำให้ใจของเรานุ่มลง ได้เรียนรู้ว่าเราสามารถที่จะมีความสุขโดยที่คนอื่นก็มีความสุขไปด้วย ไม่ต้องแก่งแย่งกับใคร แล้วอัตตาของเราก็จะน้อยลง ทำให้ชีวิตของเรามีความสุขมากขึ้น” 

คุณหมอเสริมต่อไปว่า “แต่ความสุขของคุณอาจจะไม่ได้เกิดขึ้นแบบเดียวกับผม คุณอาจจะมีความสุขจากการได้ไปสัมผัสธรรมชาติ หรือความสุขที่แท้จริงของคุณอาจเรียบง่ายกว่านั้น จึงอยากให้ลองมาเช็กตัวเองผ่านแผนที่ 8 เส้นทางแห่งความสุข ถ้าไม่มีโอกาสได้มาร่วมงาน ก็สามารถเข้าไปติดตามรายละเอียดเพิ่มได้ที่เฟซบุ๊กเพจ ความสุขประเทศไทย และ Soul Connect Fest” 

 

 

สร้างบทสนทนาแห่งความสุขในสังคม 

เมื่อถามถึงสิ่งที่คาดหวังจากการจัดงานในครั้งนี้ คุณหมอบอกว่า อยากเห็นสังคมไทยตระหนักรู้เกี่ยวกับความสุขในมิติทางสุขภาวะปัญญามากขึ้น 

“คงถึงเวลาแล้วที่สังคมเราจะเริ่มหันมาถกแถลงกันมากขึ้นว่า ชีวิตที่มีความหมายคืออะไร หรือสิ่งไหนที่อยากจะฝากไว้ให้กับโลกใบนี้ก่อนที่จะลาจากไป ผมเชื่อว่าการที่เราคุยกันในประเด็นเหล่านี้มากขึ้น เราจะใกล้ชิดกันมากขึ้น แล้วบทสนทนาเหล่านี้ก็จะกระจายวงกว้างออกไป กลายเป็นค่านิยมใหม่ที่ขับเคลื่อนไปสู่สังคมที่เติบโตอย่างยั่งยืนและโอบรับทุกคนมากขึ้น” 

สิ่งที่อยากจะทิ้งท้ายสำหรับคนที่กำลังรู้สึกโดดเดี่ยวหรือกำลังต่อสู้กับชีวิตที่ผันผวนอยู่เพียงลำพังคือ อย่าลืมย้อนกลับมามองตัวเอง ทำความเข้าใจตัวเองและบุคคลที่อยู่ข้าง ๆ 

“การย้อนกลับมาใคร่ครวญถึงสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้จะทำให้รู้ว่า ทุกคนที่เกิดมาไม่มีใครสมบูรณ์แบบ ไม่มีใครที่เก่งกว่าใคร แต่เราจับมือวิ่งไปด้วยกันได้ ไม่ต้องเหนื่อยอยู่เพียงลำพัง”